مهدی محمدی قلعه نی

سابقه و هدف: تعیین حریم کیفی منابع آب سطحی با توجه به حساسیت و آسیب پذیری بالای آن به آلودگی نسبت به منابع آب زیرزمینی برتری دارد. از طرف دیگر در تعیین حریم کیفی رودخانه ها براساس نوع هدف مورد نظر و میزان اهمیت رودخانه در منطقه، می توان مقادیر متفاوتی از اطراف بستر رودخانه را در نظر گرفت. از مهم ترین اهداف موردنظر در تعیین حریم کیفی میتوان به کنترل و کاهش آلودگی آب، کنترل فرسایش و یا ایجاد پناهگاههای حیات وحش اشاره نمود. مواد و روش ها: سازمان کشاورزی ایالات متحده (USDA) عوامل مختلف فیزیوگرافی رودخانه از جمله توپوگرافی، ظرفیت نگهداشت خاک و پوشش گیاهی را در تعیین حریم کیفی رودخانه مؤثر دانستند. از آن جا که در روش USDA تنها عوامل فیزیکی منطقه در نظر گرفته شده است، از این رو در این مطالعه جهت لحاظ نمودن تأثیر کیفیت رودخانه در تعیین حریم آن از تلفیق روش USDA با آسیب پذیری کیفی برای نخستین بار استفاده شده است. این مطالعه روی یکی از رودخانه های اصلی در استان کهگیلویه و بویراحمد بنام رودخانه آب شیرین انجام گرفته که سرشاخه های آن به طور کامل مورد تجزیه و تحلیل کیفی قرار گرفته است. در این راستا به منظور تعیین آسیب پذیری کیفی رودخانه جهت تعیین حریم کیفی، نمونه برداری از رودخانه در 9 ایستگاه در اسفندماه سال 1394 صورت پذیرفت. یافته ها: در این مطالعه، روشی جدید جهت تعیین حریم کیفی رودخانه با در نظر گرفتن روش ارائه شده از سوی USDA و تلفیق آن با آسیب پذیری کیفی مبتنی بر نمونه برداری ارایه می گردد. روش USDA با تلفیق لایه های شیب، نوع خاک و پوشش گیاهی اطراف رودخانه میزان حریم اولیه رودخانه را تعیین می کند. در مرحله بعد به منظور تعیین آسیب پذیری کیفی رودخانه آب شیرین، نمونه برداری در مسیر جریان رودخانه انجام گردید. تحلیل نتایج نمونه برداری نشان داد از بین همه پارامترهای کیفی، غلظت نیترات، BOD و EC نسبت به سایر پارامترهای کیفی به خصوص در برخی از بازه های رودخانه به ویژه در محل تلاقی سرشاخه های آن بالاتر میباشد. از طرف دیگر در زمینه کاهش غلظت این پارامترهای کیفی در اطراف بستر رودخانه، پژوهش هایی توسط پژوهشگران صورت گرفته که ضروری است جهت کاهش غلظت این پارامترها عرض پیشنهادی به حریم کیفی رودخانه اضافه شود. به عبارت دیگر چنان چه حریم کیفی رودخانه در بازههایی که میزان غلظت آن بالاتر از حد