تجمع فلزات سنگین در آب، هوا و خاک، یک مشکل زیست محیطی بسیار مهم می باشد. اولین عامل اثرات آلودگی این عناصر در یک اکوسیستم، وجود آن ها در بیومس یک منطقه آلوده است که سلامت انسان را به مخاطره می اندازد. یکی از جدیدترین راه های مطمئن جهت دسترسی به تعیین مقدار و نوع بسیاری از آلاینده های محیطی استفاده از زیست ردیابی طبیعی است. این پژوهش به بررسی توان زیست ردیابی گونه درختی زبان گنجشک جهت پایش زیستی آلودگی فلزات سنگین در هوای شهرستان اراک می پردازد. در این مطالعه، از برگ درختان زبان گنجشک ده ایستگاه شهرستان اراک جهت اندازه گیری فلزات سنگین در شهریور ماه 1394 نمونه برداری شد. آنالیز فلزات در عصاره نمونهها به وسیله دستگاه طیف سنجی جذب اتمی انجام شد. روش های آماری جهت تجزیه وتحلیل داده ها شامل آزمون نرمال بودن داده ها، آزمون های ANOVA و کروسکال والیس انجام شد و جهت استخراج نقشه های آلودگی، از روش درون یابی در محیط GIS استفاده شد. دامنه غلظت فلزات سنگین در نمونه برگ های شسته به ترتیب برای روی، آهن، منگنز و مس برابر با : 55/32، 75/764، 35/104 و 0 میکروگرم برگرم و در نمونه برگ های نشسته برابر با : 15/56، 15/1046، 40/212 و70/12 میکروگرم برگرم تعیین شد. مقدار سرب نیز در اکثر نمونه های برگ مورد مطالعه در این تحقیق در زیر حد تشخیص به وسیله دستگاه طیف سنجی بود. نتایج نشان داد که بیشترین غلظت فلزات روی، آهن، منگنز و مس به ترتیب مربوط به سه سایت میدان فراهان، طالقانی و هپکو میباشد. همچنین در میان ایستگاههای اندازه گیری شده کمترین میزان غلظت فلزات مربوط به سایت شاهد (روستای هزاوه) است. غلظت بالای فلزات در سایت میدان فراهان را می توان به تردد بالای اتومبیل ها، در سایت طالقانی به قرارگرفتن در مسیر وزش بادهای جنوب غربی و در سایت هپکو به مجاورت صنایع مختلف با این منطقه نسبت داد. به طور کلی باتوجه به مقایسه مقادیر فلزات سنگین با مقادیر مجاز تعیین شده، مقدار میانگین تمامی عناصر به جز آهن از حد مجاز پایین تر بود. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، رعایت استانداردهای اتومبیل سازی و افزایش کیفیت سوخت مصرفی خودروها، توجه ویژه به شرایط توپوگرافی و وضعیت بادهای منطقه و استفاده صنایع از روش های فیلترگذاری و یا فناوری های نوین پیشنهاد می شود.
