گسترش شبکه حمل و نقل شهری و افزایش جاده ها موجب افزایش دسترسی ها به عنوان عارضه مثبت و افزایش آلودگی هوا به عنوان عارضه منفی می شود. نظر به نقش حساس آلودگی هوا در سلامت شهری و نیز در رضامندی سطح کیفی زندگی شهری، این عنصر به عنوان کلید تحقیق برگزیده شده است. هدف تحقیق، طراحی و توسعه مدل ریاضی با رویکرد معرفی مناطق قابل توسعه برای توسعه شبکه حمل و نقل شهری و جانمایی مناطق مسکونی با هدف افزایش دسترسی و کاهش آلودگی هواست. اراک به عنوان یک شهر در حال توسعه درایران به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شده است. روش تحقیق با محوریت تهیه و طراحی مدل شهری با محاسبه فاصله مناسب مناطق مسکونی از جاده ها برای کاهش آلودگی هوا و استقرار درست شبکه حمل و نقل شهری نسبت به مناطق مسکونی بوده است. ابزار GIS با توانایی ارزیابی گزینه های مختلف و نیز همپوشانی لایه های متفاوت ابزاری کارآمد در این تحقیق تلقی می شود. نتایج، مبین کارایی مدل طراحی شده جهت مکان گزینی مناسب شبکه حمل و نقل در مناطق مسکونی است. نقشه های مختلف مبین استقرار نامناسب بخشی از مناطق مسکونی در مناطق آلوده تقریبا در اطراف همه جاده های اصلی است که مخاطرات ناشی از آلودگی های حمل و نقل را برای سلامت ساکنان به همراه دارد. این تحقیق بروشنی دربردارنده یک رهیافت علمی در تهیه مدل های توسعه حال و آتی کاربری مسکونی و شبکه حمل و نقل شهری است که می تواند در برنامه ریزی شهری در سطوح منطقه ای و کشوری مورد استفاده واقع شود.
