آهن یک عنصر کم مصرف مغذی و ضروری برای رشد گیاهان است که در متابولیسم گیاهان نقش مهمی را ایفا می کند. به منظور بررسی اثرات کمبود آهن و سطوح مختلف نانوذرات اکسیدآهن (0، 5، 10، 20 و 25 میکرومولار) در مقایسه با کلات آهن بر رشد برگ، رنگیزه های فتوسنتزی و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه یونجه رقم همدانی، آزمایشی بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در دانشگاه اراک سال 1394 انجام شد. تیمار آهن بر پارامترهای رشد و رنگیزه های فتوسنتزی اثر مثبت داشت. بیشترین و کمترین مقدار رشد برگ و رنگیزه های فتوسنتزی به ترتیب در سطح 25 و صفر میکرومولار نانوذرات اکسیدآهن بدست آمد. تیمار نانوکود آهن در غلظت های مختلف، حتی غلظت 5 میکرومولار، سبب افزایش معنی دار رشد برگ و مقادیر رنگیزه های فتوسنتزی در مقایسه با کلات آهن شد. بیشترین مقدار آنتی اکسیدان ها و پرولین در غلظت صفر میکرومولار نانوذرات اکسیدآهن اندازه گیری شد. بنابراین غلظت صفر آهن برای گیاه یونجه تنش محسوب می شود. هیچ اختلاف معنی داری بین سطوح مختلف نانوذرات اکسیدآهن و کلات آهن براساس مقادیر پرولین و فعالیت آنتی اکسیدان ها وجود نداشت. بنابراین نوع مناسب کود آهن برای گیاه یونجه نانوکود آهن است و غلظت 25 میکرومولار نانوذرات اکسیدآهن مقدار مطلوب و بهینه است.
