مقدمه: استفاده از فاضلاب تصفیه شده در مصارف مختلف کشاورزی برای غلبه بر مشکلات کم آبی به ویژه در مناطق دارای کمبود آب ضرورتی انکارناپذیر است. در این میان بایستی تحلیل درستی از تغییرات زمانی کیفیت پساب شهری و پیش بینی روند آن در مقیاس های زمانی فصلی و سالانه داشت تا بتوان با توجه به نتایج، اقدام به برنامه ریزی صحیح نمود. بر این اساس در پژوهش حاضر به تحلیل تغییرات زمانی کیفیت پساب شهری اراک و پیش بینی روند آن در فصول مختلف پرداخته شد مواد و روش ها: ابتدا داده های کیفی برای 3 برکه تصفیه خانه پساب شهری اراک در مقیاس های ماهانه و فصلی و سالانه در دوره 1387 تا 1396 از شرکت آب و فاضلاب شهری اراک تهیه شد. به منظور بررسی تغییرات در مقیاس فصلی و ماهانه از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد. برای بررسی روند تغییرات و پیش بینی در افق 1400 بر مبنای افزایش تعداد خانوار، از آزمون رگرسیون خطی استفاده شد. به منظور ارتباط بین پارامترهای کیفی با یکدیگر، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. همچنین به منظور تعیین پتانسیل استفاده از پساب در بخش کشاورزی، مقادیر پارامترها با مقدار آستانه محیط زیست بررسی شد که بدین منظور از آزمون میانگین یک جامعه استفاده شد. نتایج: نتایج بررسی تغییرات در برکه ها به وضوح نشان می دهد که پارامترهای کیفی پساب دارای روند تغییرات یکسانی نمی باشند و مقدار حداکثر یا حداقل پارامتر در یک سال بر روی سایر پارامترها در همان سال اثر نداشته است. نتایج نشان داد که هدایت الکتریکی در سطح اطمینان 95 درصد بالاتر از کلاس غیرشور قرار دارد. همچنین در برکه های اول و دوم فسفات نیز بیشتر از حد استاندارد محیط زیست بود. نتیجه گیری: تغییرات زمانی کیفیت پساب خروجی تصفیه خانه اراک در فصول و سال های مختلف وجود داشته است که با توجه به تغییرات پارامتر هدایت الکتریکی و فسفات، به احتمال زیاد اثر شوینده ها در مصرف آب شهری عامل اصلی تغییرات کیفی پارامترهای پساب است. نتایج بررسی ها نشان داد مقدار عناصر فیزیکوشیمیایی و عناصر سنگین کمتر از مقادیر استانداردهای زیست محیطی بوده است. با این حال با توجه به به روندهای پیش بینی شده تغییرات پارامترهای کیفی پساب تا سال 1400 پیش بینی می شود روند افزایشی داشته باشد که در این زمینه توسعه سیستم های تصفیه خانه پساب شهر اراک ضروری است.
