علی کاظمی

این مطالعه با هدف بررسی تأثیر محل دفن پسماند کلانشهر اراک بر آب زیر زمینی و خاک اطراف انجام شد. نمونه-های خاک به صورت هر سه ماه یکبار (هر فصل دو نمونه در سه تکرار از بالادست و پایین دست) و نمونه‌های آب نیز به صورت شش ماه اول (دو نمونه در سه تکرار از بالادست و پایین دست) و شش ماه دوم سال (دو نمونه در سه تکرار از بالادست و پایین دست) جمع‌آوری گردید. پس از انتقال نمونه‌های خاک و آب به آزمایشگاه ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک و فلزات Cu، Co، Ni، Cd، Zn و Pb مورد سنجش قرار گرفت. همچنین ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آب نظیر : pH، TDS، EC، BOD، قلیائیت، سختی کل، کلسیم، منیزیم، کلرید، سولفات، آمونیاک، فسفات، نیتریت و کل کلیفرم مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین غلظت فلز سنگین مربوط به Zn با میانگین 107 میلی‌گرم بر کیلوگرم در فصل تابستان و کمترین غلظت فلز مربوط به Cd با میانگین 025/0 میلی‌گرم بر کیلوگرم در فصل بهار بود. نتایج ارزیابی شاخص‌های آلودگی نشان داد که فاکتور غنی‌شدگی برای Pb در فصل‌های بهار و پاییز دارای غنی‌شدگی متوسط تا شدید است. بیشترین مقدار شاخص زمین انباشت Igeo در فصل‌های بهار، تابستان و پاییز برای Pb به دست آمد که در کلاس آلودگی متوسط طبقه‌بندی شد. بیشترین مقدار شاخص ریسک اکولوژیکی RI در فصل زمستان (3/149) و کمترین مقدار در فصل بهار (4/27) مشاهده شد. روند شاخص بار آلودگی PLI در فصل-های مختلف به صورت زیر بود: (17/0) بهار < (25/0) تابستان < (67/0) پاییز < (17/1) زمستان . مقایسه نتایج ویژگی‌های فیزیکی- شیمیایی با مقادیر استاندارد آب آشامیدنی موسسه تحقیقات صنعتی ایران نشان داد که غلظت TDS، سختی و کلر بیشتر از استاندارد بود. بصورت کلی نتایج نشان می‌دهد که بارش باران در زمستان می‌تواند باث رهاسازی بیشتر شیرابه به خاک و آب های زیرزمینی گردد و باعث آلودگی منابع آبی و خاکی اطراف محل دفن گردد.