علیرضا کریمی

امروزه نانوذرات مغناطیسی به ویژه نانوذرات سوپرپارامغناطیس Fe3O4 به دلیل سطح ویژه بالا، سمیت پایین، انطباق‌پذیری زیستی خوب، پایداری، سنتز و عامل‌دار کردن آسان، قیمت پایین و جداسازی ساده با میدان مغناطیسی خارجی، کاربردهای متنوعی یافته‌اند. دندریمرها، ماکرومولکول‌هایی با ساختار درخت‌سان و پر شاخه هستند که از یک هسته‌ی مرکزی، واحدهای شاخه مانند و تعـداد زیادی گـروه عاملی تشکیل شده‌اند. دندریمرها به دلیل داشتن گروه‌های عاملی و سایت‌های برهمکنش‌کننده‌ی فراوان، می‌توانند در حوزه‌های علمی گوناگون مـواد و متالورژی، کاتـالیزور، جاذب‌ها، حذف آلاینده‌ها و انتقـال و رهایش دارو استفاده شوند. در پژوهش حاضر، دندریمرهای بر پایه تری‌آزین و اتانول آمین تا نسل 3 به روش واگرا سنتز و بر روی نانوذرات مغناطیسی اکسید آهن تثبیت شدند (Fe3O4@SiO2@TAD-G3). ساختار نانوذرات هیبریدی دندریمری تهیه شده با آنالیزهای XRD, TGA, FE-ESM ,EDS ,TEM ,VSM و FT-IR مورد شناسایی قرار گرفت. کاربرد نانوذرات هیبریدی دندریمری به عنوان جاذب در جذب و رهایش دو داروی ضدویروسی زیدوویدین و فاویپیراویر مورد مطالعه قرار گرفت. نانوساختار دندریمری ظرفیت بارگیری بالایی را برای داروی فاویپیراویر (2/63%) و زیدوویدین (5/76%) نشان داد. رهایش فاویپیراویر و زیدوویدین بارگیری شده بر Fe3O4@SiO2@TAD-G3 به ترتیب درpH 5/1 و 8/6 در مدت 600 دقیقه و در دمای 37 درجه سانتی‌گراد با بازده حدود (8/90% و 2/80%) و (5/95% و 4/83%) انجام پذیرفت. انتشار سریع اولیه‌ی دارو به مولکول‌های داروی جذب شده بر روی سطح نانوساختار نسبت داده می‌شود؛ درحالی‌که مولکول‌های جذب شده در منافذ داخلی Fe3O4@SiO2@TAD-G3 با تاخیر منتشر می‌شوند. همچنین توانایی نانوذرات هیبریدی دندریمری به عنوان جاذب برای حذف یون‌های فلزات سنگین سرب و کادمیم از محیط‌های آبی مورد بررسی قرار گرفت. بازده جذب برای Pb(II) و Cd(II) به ترتیب مقادیر 6/93 و 5/98 به دست آمد و همچنین مشخص گردید که فرآیند جذب از ایزوترم فروندلیچ با ضریب همبستگی 9739/0 و 9069/0 برای سرب و کادمیم پیروی می‌کند. مدل سینتیکی فرآیند جذب هر دو یون فلز سنگین، شبه مرتبه دوم به دست آمد.