احمدرضا عباسی فر

گیاه سرخدار (Taxus baccata L.) یکی از کهن ترین گیاهان دارویی دنیا است که در معرض خطر انقراض قرار دارد. این گیاه به دلیل دارا بودن متابولیت ثانویه پاکلی تاکسل بسیار حائز اهمیت می باشد. در حال حاضر به دلیل داشتن بذرهایی با دوره خواب طولانی، رشد بطئی، بهره برداری غیر مجاز و سایر عوامل مخرب در معرض خطر انقراض قرار دارد. برای حل این مشکل، کشت در شرایط درون شیشه ای به عنوان روشی امید بخش، توجه محققین زیادی را به خود معطوف داشته است. در این تحقیق از ریزنمونه های بذر بالغ، بذر نابالغ و سرشاخه گیاه سرخدار واقع در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران استفاده شد. بذرهای نابالغ ضدعفونی شده در محیط کشت پایه MS با غلظت های مختلف تنظیم کننده رشد BA (3، 4، 5 و 10 میلی گرم بر لیتر) به همراه زغال فعال 2 درصد کشت گردید و سپس در شرایط تاریکی به مدت یکماه نگهداری شدند. نتایج نشان داد که اثر ترکیبات مختلف BA بر درصد رشد جنین و درصد کالوس جنین زا معنی دار نبود. با این حال بیشترین درصد تشکیل کالوس جنین زا و رشد جنین، مربوط به غلظت 4 میلی گرم بر لیتر BA بود. کالوس های حاصل جهت القای جنین زایی سوماتیکی به محیط کشت پایه MS به همراه تیمارهای مختلف هورمونی BA (0،1،2،3 میلی گرم بر لیتر) و 2,4-D (1،2میلی گرم بر لیتر) منتقل شدند. هر سه هفته یکبار عمل واکشت کالوس ها انجام می شد. پس از یک ماه بررسی، هیچ گونه جنین زایی سوماتیکی مشاهده نشد. در مرحله بعدی تمامی کالوس ها به محیط پایه WPM به همراه 2 میلی گرم بر لیتر 2,4-D و 2/0 میلی گرم بر لیترکینتین و 250 میلی گرم بر لیتر PVP واکشت گردید. پس از چند مرحله واکشت جنین سوماتیکی تشکیل نگردید. بذرهای بالغ ضدعفونی شده در محیط کشت پایه ½ WPM به همراه ویتامین SH با غلظت های مختلف تنظیم کننده رشد BA (0، 1، 2، 4 و 6 میلی گرم بر لیتر) در ترکیب با غلظت های NAA (0 و 1 میلی-گرم بر لیتر) و 2,4-D به همراه زغال فعال 2 درصد در 16 تیمار کشت گردید. بیشترین درصد کالوس-زایی بذرهای بالغ مربوط به تیمار دوازدهم (1 میلی گرم بر لیتر BAP و 1 میلی گرم بر لیتر 2,4-D) بود و کمترین درصد کالوس زایی مربوط به تیمار چهارم (1 میلی گرم بر لیتر BAP و 1 میلی گرم بر لیتر NAA) بود. همچنین یک عدد جنین سوماتیکی در تیمار پانزدهم (6 میلی گرم بر لیتر BAP و 1 میلی-گرم بر لیتر 2,4-D) رؤیت شد. سر ش