1403/02/22
عبداله متولی

عبداله متولی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی: دانشگاه اراک- گروه تاریخ
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
بررسی کارکردهای نهاد وقف شیراز عصر پهلوی
نوع پژوهش
پایان نامه های تقاضا محور و غیر تقاضا محور
کلیدواژه‌ها
اداره اوقاف، شیراز، حکومت پهلوی، مدرن سازی
سال 1399
پژوهشگران محمد حسن بیگی(استاد راهنما)، عبداله متولی(استاد مشاور)

چکیده

چکیده حکومت پهلوی با در پیش گرفتن سیاست هایی متفاوت از حکومت های پیشین تغییرات عمده ای را در تمام ارکان کشور از جمله نهاد وقف ایجاد کرد. سیاست هایی مانند سکولار بودن و مدرنیزه کردن کشور در دوره رضاشاه و اصلاحات ارضی در دوره های محمدرضا شاه در وضع اوقاف تأثیر مستقیم نهاد. بررسی کارکردهای اوقاف شیراز براساس سیاست های اتخاذ شده دغدغه ی اصلی این پژوهش است. سیاست سکولار (جدایی دین از سیاست) حکومت پهلوی که با روی کار آمدن رضاشاه آغاز شد در مواردی مانند روضه خوانی و عزاداری و سخت گیری بر طلاب و روحانیون در استفاده از مدارس و مکان های وقفی سبب کاهش وقف بر این امور گردید. همچنین مدرنیزه کردن کشور در این دوره که در تمام جهات از جمله صنعت، آموزش و پرورش، توجه به آثار باستانی و قدیمی، ... صورت گرفت هر چند گاهی اوقاف کاملاً مطابق با موارد گفته شده در وقف نامه ها نبود اما در بهبودی وضعیت موقوفه ها و استفاده ی بهینه از آنها بسیار موثر بود. اجرای قانون اصلاحات ارضی نیز نهاد وقف را با دگرگونی بسیار مواجه کرد و موارد آن از وقف زمین مزروعی به زمین ساده، حمام، خانه، مغازه و.... تغییر جهت داد. روش به کار گرفته شده برای این پژوهش در مرحله ی اول استخراج مطالب از وقف نامه ها، در مرحله ی دوم استخراج مطالب از اسناد و مقاله های نوشته شده در این زمینه در زمان پهلوی، در مرحله ی سوم برداشت کتابخانه ای با استفاده از منابع و مآخذ مربوط به موضوع و در مرحله ی چهارم گفتگو با عده ای از واقفان و کارمندان اداره کل اوقاف فارس و بعد از تجزیه و تحلیل به صورت متن اصلی به رشته ی تحریر درآمده است و همچنین در این پایان نامه به بررسی کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نهاد وقف در شیراز عصر پهلوی پرداخته شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده که اوقاف شیراز در دوره ی پهلوی نسبت به دوره های قبل دارای وضعیتی نسبتاً مناسب با همراهی و حمایت مردم، همچنین تقریباً در چارچوب قوانین اتخاذ شده از سوی حکومت پهلوی بوده است. مدرنیزه کردن در اکثر موارد سبب بهبود وضعیت موقوفات و اصلاحات ارضی سبب تغییر روند آن ها شده است. همچنین از تعداد زنان واقف نیز در این کاسته شده است و همچنین در این دوره ما شاهد کاهش کارکردهای مذهبی نهاد وقف و تا حدودی افزایش کارکردهای اجتماعی و اقتصادی هستیم.