|
عنوان
|
تحلیل همنواختی آرای ههای تزئینی و معماری در بناهای علمی-مذهبی عهد صفویه و قاجار نمون ههای مورد مطالعه: مسجد- مدرسه چهارباغ و رک نالملک اصفهان
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ‌شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
معماری، آرایه های تزئینی، صفویه ، چهارباغ، رکن الملک.
|
|
چکیده
|
بناهای مذهبی در معماری ایرانی- اسلامی علاوه بر ساختار از حیث آرایه ها نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. اصفهان ب هعنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران زمین دربردارنده گونه های مختلفی از بناهای مذهبی به خصوص در دوره تاریخی صفویه و قاجار است. مسجد- مدرسه چهارباغ و رکن الملک به عنوان دو نمونه شاخص از عهد صفویه و قاجار در پژوهش حاضر مورد مطالعه قرار گرفت هاند. هدف اصلی پژوهش پیش رو ضمن بازشناسی مختصر ساختار و تزئینات معماری بناهای مذکور، به نوعی معطوف به واکاوی تناسب کالبد بنا و آرایه های زینت بخش آ نهاست. هدف مطرح شده زمینه ساز پاسخ به این سؤال است که مهم ترین هنرها یتزئینی به کاررفته در دو مسجد-مدرسه چهارباغ و رکن الملک ضمن تبیین نقاط تمایز و تشابه کدا ماند؟ این هنرها از حیث ساختار ظاهری، تناسب با ساختار معماری و هم چنین نقش و محتوا، حاوی چه مؤلفه های اصلی ای هستند؟ این پژوهش به لحاظ رویکرد، تطبیقی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی است، ه مچنین جمع آوری اطلاعات به شیوه اسنادی و مشاهدات میدانی صورت پذیرفته است و اطلاعات به شیوه کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت هاند. یافته های پژوهش گویای آن است که دو بنای چهارایوانی مورد مطالعه در این پژوهش ضمن مشابه تهایی که در بعد ساختار دارند، از حیث ابعاد بنا و کیفیت اجرا دارای تفاوت های چشمگیری هستند؛ در بعد هنرهای وابسته به معماری، بنای شاهانه چهارباغ ضمن تعدد بیشتر هنرها با دارابودن هنرهایی چون قل مزنی، زرگری سنتی، ملیله کاری، طلا اندازی بر روی گچ و غیره تمایزات قابل توجهی با بنای رکن الملک دارد؛ لیکن تناسب چشمگیری میان آرایه های معمار و ساختار معماری هر بنا وجود دارد. ه مچنین در بعد نقوش و محتوا، هر دو بنا، نماینده ویژگی های هنری عصر خود بوده است؛ به گونه ای که در بنای چهارباغ بیشتر شاهد تعدد نقوش هندسی، نقوش اسلیمی و ختایی و نقش مایه های انتزاعی با تسلط رنگ های سرد، هم چون لاجوردی و فیروزه ای هستیم و در مقابل مسجد- مدرسه رکن الملک سرشار از نقوش طبیع تگرا، نقش انسان و رن گهای متنوع و غالبا گرم است.
|
|
پژوهشگران
|
محی الدین آقا داودی (نفر دوم)، حسین نوروزی قره قشلاق (نفر اول)
|