|
چکیده
|
دست بافته های عشایری آشکارترین نمود هنر تجسمی و یکی از ضرورت های زندگی عشایر است که در گذشته توسط بافندگان و با مدد از قوّۀ احساس، ذوق و خیال بافته شده اند. نمکدان های بختیاری نوع مهمی از دست بافته هایی است که به لحاظ جایگاه کاربردی و زیبایی شناختی هم چون شکل، طرح، نقش و رنگ، بسیار قابل توجه بوده است. بختیاری ها به عنوان بزرگ ترین جمعیت ایلی و عشایری کشور، دست بافته های کاربردی متعددی دارند که نمکدان ها نمود برجسته ای از آن هاست که در ابعاد خاصی بافته می شوند. یافته های تحقیق عبارت است از: ابعاد نمکدان ها بین 38 تا 62 سانتی متر عرض یا پهنا و 42 تا 74 سانتی متر طول یا ارتفاع متغیر است و با نمکدان های سایر مناطق اختلاف قابل توجهی ندارد اما از لحاظ ترکیب بندی، شکل و ساختار نقش ها و تنوع رنگی متفاوت هستند. انواع نقش های گیاهی (انواع گل و بوته ها – گل گِرده یا گل چهار پَر و درختان انتزاعی - درخت زندگی)، نقش های جانوری (بزکوهی، مرغان (بَط دو سر)، دندون موشی، کِرمَک (کرم)، تی (چشم) خروسی، ماهی، اشکال تصویری از وسایل زندگی (بند اره، آچار، سیخ، گل هچه، چَپُقی (چُپُق)، چَنگلی) و باورها (گامسی سی، آل باوری شاخ دار، خال نال، گنات، رکابی، گاپیت و نقش های انتزاعی شامل آستاره (ستاره) و لانه زنبوری. لازم به ذکر است که در ارتباط با باورهای یاد شده، تنها شکل و نقش باقی مانده و اثری از معنای آن وجود ندارد. مقاله حاضر، یک پژوهش میدانی است که بر تحلیل ارزش ها و مؤلفه های فن شناختی (مواد اولیه و نوع بافت) و زیبایی شناختی (طرح، نقش، رنگ و ابعاد) 22 نمونه نمکدان - که طرح و نقشی شاخص-دارند- استوار است. در این مقاله سعی بر آن است تا مؤلفه های رنگ، طرح و نقش، فن بافت با تحلیل تصویری بر روی عمده ترین و اصیل ترین نقش ها و طرح ها مورد مطالعه، بررسی، تحلیل و معرفی قرارگیرد.
|