اتمسفر، اقلیم کره زمین و در نتیجه رشد و نمو گیاهان تغییر محسوسی را نشان داده است. به لحاظ مشابه نبودن تغییرات اقلیمی در مناطق و حتی ماههای مختلف سال، تغییر اقلیم باید در هر منطقه بهطور جداگانه ارزیابی شود. از این رو، در این بررسی، هدف به ارزیابی تغییر چند متغیر اقلیمی در 60 سال گذشته کرمانشاه و تأثیر آن بر فنولوژی ارقام هاشم، جم، بیونیژ و آرمان نخود معطوف گردید. در ابتدا، با تهیه یک برنامه ساده به زبان برنامه نویسی کیوبیسیک، اقدام به محاسبه مقادیر ماهانه متوسط متغیرهای اقلیمی شامل متوسط دمای حداکثر و حداقل ماهانه ، دمای شب هنگام، تشعشع خورشید و شمار روزهای با دماهای کمتر از صفر درجه سانتیگراد و بیشتر 30 درجه سانتیگراد در سالهای 1330 لغایت 1390 شد. پس از برازش رگرسیون خطی روی دادهها، از مشتق معادله )شیب خط( برای نشان دادن کاهشی و یا افزایشی بودن و همچنین سرعت تغییر متغیرها استفاده گردید. نتایج نشان داد که افزایش شمار روزهای با دماهای کمتر از صفر درجه سانتیگراد در ماه آذر، و بیشتر شدن تعداد روزهای با دماهای بیشتر از 35 درجه سانتیگراد در ماههای خرداد، تیر، مرداد و اوایل شهریور معنیدار بود. به غیر از فصل زمستان )بهاضافه نیمه اول فروردین(، در مابقی فصلها بهویژه ماه خرداد، در دمای شب هنگام و دمای حداقل افزایش دیده شد. بیشتر شدن دمای حداکثر، تنها در مرداد و شهریور معنیدار بهدست آمد. تغییر مقدار تشعشع خورشید از نظر آماری قابل اغماض بود. بهطور کلی بر اثر گرمایش، روز تا سبز شدن ارقام مورد بررسی بهطور یکسان کاهش یافت. در مراحل نموی دیگر شامل روز تا مرحله سبز شدن و روز تا رسیدگی نیز کاهش دیده شد. این در حالی است که طول دوره پر شدن دانه از گرمایش تأثیر نپذیرفت. در اثر تقلیل درصد بذور سبز شده در مزرعه، زمان تا بسته شدن کانوپی تحت تأثیر قرار گرفت.
