سعید حمیدی

وجود پروتزهای فلزی در بدن بیمار سرطانی تحت پرتودرمانی بر توزیع دوز درمانی تاثیر می گذارد. چگالی و عدداتمی بالای پروتزهای فلزی به کار رفته در بدن، در میزان تضعیف و پراکندگی پرتو تغییرات زیادی ایجاد می کند. در این تحقیق تاثیر پروتزهای فلزی زانو با ابعاد و جنس های مختلف در مسیر پرتو فوتونی بر توزیع دوز پرتودرمانی بررسی شده است. شتاب دهنده خطی واریان C/D 2100 با انرژیMV 6 و فانتوم آب معادل بافت بدن توسط کد MCNPX شبیه سازی و جهت بررسی صحت و دقت شبیه سازی، نتایج درصددوز عمقی و پروفایل های دوز بدست آمده از شبیه سازی با مقادیر تجربی مقایسه شد. توزیع دوز باریکه فوتونی با میدان 10×10 سانتیمتر مربع، در فانتوم آب با و بدون حضور پروتزهای به کار رفته در زانوی مردان و زنان از جنس های آلیاژ کروم_کبالت_مولیبدن، استیل، تیتانیوم و آلیاژ تیتانیوم با استفاده از شبیه سازی مونت کارلو مورد بررسی قرار گرفت. مقادیر درصد دوز عمقی وپروفایل های دوز بدست آمده از شبیه سازی با مقادیر اندازه گیری شده توافق خوبی را (اختلاف کمتر از 2%) نشان داد. مقایسه توزیع دوز با وبدون پروتز، نشان دهنده افزایش دوز هنگام وجود پروتز بود که این افزایش می تواند ناشی از الکترون های پس پراکنده شده از سطح فلز در فصل مشترک فلز با بافت باشد. علاوه بر آن، در اثر عبور پرتو از میان فلز به علت تضعیف پرتو، دوز در انتهای فلز کاهش نشان داد. با توجه به مقادیر درصد دوز عمقی، افزایش دوز حداکثر 8/6 %، 1/6 %، 4 % و 2/4 % و کاهش دوز 18/41 %، 66/40 %، 76/37 %و 51/37 % برای پروتز با ابعاد مفصل زانوی مردانه از جنس های آلیاژ کروم_کبالت_مولیبدن، استیل، آلیاژ تیتانیوم و تیتانیوم، به ترتیب مشاهده شد. همچنین افزایش دوز 4/6%، 9/5%، 8/3% و9/3% و کاهش دوز 87/40%، 36/40%، 94/36% و69/36% به ترتیب برای پروتز زنانه از جنس های آلیاژ کروم_کبالت_مولیبدن، استیل، آلیاژ تیتانیوم و تیتانیوم محاسبه شد. بیشترین مقدار کاهش دوز براساس مقادیر پروفایل دوز، برای پروتز مردانه از جنس های آلیاژ کروم_کبالت_مولیبدن، استیل، آلیاژ تیتانیوم و تیتانیوم، به ترتیب ، 75/48 %، 7/47 %، 45 % و 8/45 % و برای پروتز زنانه برای هر 4 جنس، به ترتیب 36/46 %، 8/45 %، 8/43 % و 95/43 % بدست آمد.