چکیده هر ساله مقدار زیادی از انواع کودهای شیمیایی بهمنظور افزایش تولید محصولات کشاورزی و جبران مواد مغذی و ضروری به خاک اضافه میشود. این کودها حاوی فلزات سنگین و عناصر پرتوزا هستند و با افزودن آنها به خاک، آلایندههای پرتوزایی محیطی را به مقدار قابلتوجهی افزایش میدهند. در این پژوهش 22 نمونه از خاکهای کشاورزی و بکر از مناطق مختلف شهرهای اراک و سربند در استان مرکزی جمعآوری گردید. مقادیر فعالیت ویژه پرتوهای گاما و با بهکارگیری آشکارساز HPGe بـا بـازدهی 30 درصـد تعیـین 40 با استفاده از روش طیفسنجی و K 232، Th 226 هستههای پرتوزای Ra کشاورزی به ترتیب برابر 54/45 ،09/69 و 71/926 بـرای 40 برای خاکهای و K 232، Th 226 گردید. مقادیر میانگین فعالیت ویژه هستههای پرتوزای Ra خاکهای بکر به ترتیب برابر 26/17،37/43 و 04/604 برحسب kg/Bq بدست آمد. میانگین آهنگ دز جذبی در خاکهای کشاورزی و بکر بـه ترت یـ ب 22/105 و 59/70 برحسب y/nGy محاسبه گردید. میانگین مقادیر دز معادل سالیانه غدد و خطر ابتلا به سرطان در طول عمر در خاکهای کشاورزی و 3 -بکر به ترتیب برابر (72/0 و 48/0 (و ( و 0/45×10 -3 10×29/0 (بدست آمد. مقادیر فعالیت ویژه هستههای پرتوزای طبیعی، آهنگ دز جذبی، آهنگ دز مؤثر سالیانه داخلی و خارجی و خطر ابتلا به سرطان در طول عمر در تمام نمونههای خاکهای کشاورزی بیشتر از مقدار میانگین جهانی بدست آمد و در مورد خاکهای بکر با میانگین جهانی توافق خوبی را نشان میدهد. آنالیز آماری انجام شده نشان میدهد که در سطح معنیدار 01/0 استفاده از کودهای شیمیایی باعث افزایش پرتوزایی خاک گردیده است.
