رضا پورایمانی

چکیده تعیین نقشه رادیولوژیکی شهر اراک بر مبنای اندازه گیری نرخ دز جذبی در ارتفاع 1 متری سطح زمین انسا ها همواره در معرض پرتوها قرار دارند که شامل پرتوهای یونیزان و غیریونیزان می باشد. پرتوهای یونیزان بصورت بالقوه برای موجودات زنده مضر هستند و باعث بروز بیماری های مختلف و گاهاً ناهنجاری های ژنتیکی میگردند. منابع پرتو به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می شود؛ که در اینجا پرتوزایی طبیعی را مورد بررسی قرار می دهیم. در این تحقیق به منظور تهییه نقشه رادیولوژیکی شهر اراک، میزان دز موثر جذبی گامای محیط در فاصله یک متری سطح زمین در 70 نقطه شهر اندازه گیری شد و همچنین برای پی بردن به ارتباط بین میزان دز موثر جذبی با فاکتورهای پرتوزایی خاک؛ 15 نمونه خاک از شهرک شهید بهشتی مورد مطالعه قرار گرفت. به این صورت که در این منطقه مقدار دز موثر جذبی برای 15 نقطه با استفاده از دستگاه دزیمتر ثبت گردید و یک نمونه خاک بکر در هر نقطه جمع آوری گردید. مختصات مکانی نمونه ها شامل طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا توسط دستگاه GPS ثبت گردید. در هر نقطه مقدار دز موثر جذبی20 مرتبه اندازه گیری شد و میانگین این مقادیر را برای آن نقطه با واحد sv.h-1μ ثبت کردیم. بعد از جمع آوری داده ها با استفاده از نرم افزار Surfer 16 نقشه رادیولوژیکی منطقه رسم گردید. دز موثر جذبی گاما شهر اراک در ارتفاع یک متری از سطح زمین در محدوده 11/0 تا 17/0 با میانگین 038/0±142/0 میکروسورت بر ساعت اندازه گیری شد و ارتفاع از سطح دریا برای نقاط ثبت شده در محدوده 1696 تا 1905 و میانگین 571/1757 متر قرار داشت. فعالیت ویژه هسته های پرتوزای طبیعی از روش بیناب نگاری گاما و با استفاده از آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی(HPGe) مدل GCD30195BSIبا بازدهی نسبی 30% تعیین گردید. مقدار فعالیت ویژه هسته های پرتوزای 226Ra و 232Thو 40K و 137Csدرنمونه های جمع آوری شده بترتیب درمحدوده 96/1±44/12 تا 40/1±16/19 با میانگین 23/16 و 07/1±90/24 تا 92/1±44/38 با میانگین 73/30 و 52/7±05/205 تا 28/13±09/514 با میانگین 31/421 و00/0±55/0 تا 46/0±45/1 با میانگین 91/0 بکرل برکیلوگرم تغییر می کند.