رضا پورایمانی

چکیده هسته های پرتوزا به صورت طبیعی و مصنوعی در آب، خاک، گیاهان و هوا وجود دارند و همه انسان ها را در معرض تابش های هسته ای قرار می دهند. همچنین این هسته های پرتوزا می توانند از طریق تنفس، مصرف گوشت دام و برخی سبزیجات و گیاهان وارد بدن انسان شده و باعث پرتوگیری داخلی گردند. امروزه به دلیل استفاده مردم از رادیوداروها، آلودگی ناشی از رخدادهای هسته ای در کشورهای دیگر و همچنین آلاینده های صنعتی نظیر استفاده از سوخت های فسیلی در کارخانه ها و تاسیسات شهری و استفاده از کود های فسفاته در اراضی کشاورزی، سطح پرتوزایی بعضی ازمناطق دچار تغییر گردیده است. از این رو در این پژوهش برای بررسی تاثیر تصفیه خانه فاضلاب اراک بر محیط اطراف، به مطالعه پرتوزایی رسوبات، آب و نی های روییده در آن ناحیه می پردازیم. در این تحقیق، 10 نمونه از رسوبات، 10 نمونه آب و 10 نمونه نی در محل ورودی به تالاب میقان از تصفیه خانه فاضلاب اراک مورد بررسی قرار گرفت. فعالیت ویژه هسته های پرتوزا با استفاده از بیناب نمایی گاما و با استفاده از آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی HPGe مدل GCD30195 با بازدهی نسبی 30% تعیین گردید. مقادیر پارامتر های رادیولوژیکی نظیر فعالیت معادل رادیوم، شاخص های خطرپذیری داخلی و خارجی و نرخ دز جذب شده در هوا محاسبه شده است. مقادیرمیانگین فعالیت ویژه هسته های 226Ra، 232Th، 40K و 137Cs در نمونه های رسوب به ترتیب 86/22، 26/27، 04/409 و 05/6 در نمونه آب به ترتیب 06/1، صفر(تمامی موارد کمتر از MDA)، 55/21 و 05/0 و در نمونه های نی نیز به ترتیب 37/5، 30/3، 19/22 و 22/0 می باشند که برحسب Bqkg-1 بدست آمده اند. مقادیر Hinو Hextدر نمونه رسوب به ترتیب از 27/0 تا 34/0 و 23/0 تا 28/0 تغییر می کند. مقدار میانگین Raeq درنمونه ی رسوب مورد مطالعه Bqkg-1 34/93 به دست آمده است که از مقدار میانگین جهانی (Bqkg-1 69/139) کم تر است. مقدار رادیوم معادل در نمونه آب Bqkg-1 73/8 و در نمونه نی نیز Bqkg-103/26 محاسبه شده است.