میترا نوری

خانواده Ranunculaceae متعلق به راسته Ranunculales با نام فارسی آلاله، شامل 43 جنس و حدود 2500 گونه در جهان است که بیش تر در نواحی معتدل و سرد نیمکره ی شمالی رویش دارند. برای این خانواده 21 جنس و 152 گونه در ایران و 9 جنس و 19 گونه در استان مرکزی بر مبنای Rechinger 1992 گزارش شده است که در نواحی ایرانو- تورانی و هیرکانی دیده می شوند. اعضای این خانواده دارای تنوع گسترده در ویژگی های مورفولوژیکی به ویژه نوع میوه (فندقه، کپسول، برگه)، نظم گل (اکتینومورف یا زیگومورف) و نیز گرده افشانی (آنموفیلی، انتوموفیلی، خودلقاحی) می باشند. چون همیشه دسته بندی گیاهان با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی امکان پذیر نیست، بنابراین در این پژوهش از روش های سیستماتیک جدید شامل مطالعات مورفو-آناتومی، گرده شناسی و فیتوشیمی برای شناسایی و تشخیص تاکسون های خانواده ی Ranunculaceae در استان مرکزی استفاده شد. 23 تاکسون از 8 جنس این خانواده از نقاط مختلف استان جمع آوری و با استفاده از منابع معتبر قابل دسترس شناسایی شدند. 58 صفت کمی و کیفی شامل 25 صفت مورفو-آناتومی، 9 صفت گرده شناسی و 24 صفت فیتوشیمیایی تعیین و با استفاده از ابزارها و روش های مناسب بررسی گردیدند. داده ها پس از کد گذاری به روش PCA با استفاده از نرم افزار SPSS آنالیز و سپس کلاسترهای مربوطه رسم گردید. تاکسون های Adonis aestivalis ssp. aestivalis و Ranunculus damascenus برای نخستین بار از استان مرکزی گزارش شدند. نتایج آنالیز آماری مورفو-آناتومی نشان داد که ریشه، شکل مقطع، پارانشیم پوستی، ستون های کلانشیمی و دسته های آوندی ساقه، برگ های قاعده ای، روزنه، کرک های سطح رویی و زیرین، شکل و دیواره سلول های اپیدرم برگ، گریبان، گل آذین، گلپوش، مهمیز، غدد نوشجای، رنگ بساک و نوع میوه از صفات ارزشمند مورفو-آناتومی در تفکیک تاکسون ها در مقایسه با سایر صفات هستند. نتایج حاصل از آنالیز آماری صفات کمی و کیفی گرده شناسی نشان داد که شکل، نوع و ابعاد گرده صفات ارزشمند گرده شناسی برای تفکیک آن ها هستند. نتایج حاصل از آنالیز آماری صفات کمی و کیفی فیتوشیمیایی نشان داد که تعداد کل فلاونوئیدها، تعداد فلاونوئید سولفات ها، تعداد فلاون C و C-/O گلیکوزیدها، تعداد آگلایکون ها، وجود ویتکسین، وجود لوتئولین، روتین، کامفرول، کرایسین، میرستین، کوئرستین و تراکم آن ها در برگ