مهدی محمدی قلعه نی

پروژه انتقال آب رودخانه سیروان و سایر رودخانه های حوضه آبریز مرزی غرب به دشت های گرمسیری استان ایلام و کرمانشاه یکی از مهمترین پروژه های عرضه محور کشور است که با هدف مهار آبهای مرزی، افزایش اشتغال در مناطق مرزی و افزایش استقلال مواد غذایی در دست اجرا می باشد. لیکن انتقال حجم عظیم منابع آب ممکن است در بلندمدت باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی اساسی از جمله بالا آمدن سطح آب های زیرزمینی در آبخوان دشت های تحت پوشش شود. هدف از این مطالعه بررسی اثرات انتقال 97 میلیون مترمکعب آب رودخانه سیروان از طریق سامانه گرمسیری بر رفتار آبخوان دشت مهران می باشد. برای این منظور از سیستم مدل سازی آب زیرزمینی (GMS)که یکی از قویترین ابزارهای شبیه سازی رفتار کمی و کیفی آبهای زیرزمینی می باشد، استفاده شد. به منظور تدوین مدل شبیه سازی، ابتدا اطلاعات محدوده مرز آبخوان، توپوگرافی سطح زمین، تراز سنگ کف، موقعیت و تراز سطح آب در پیزومترها، موقعیت و میزان تخلیه از چاه های بهره برداری، لایه هدایت هیدرولیکی و تغذیه به وسیله نرام افزار ArcGIS تهیه و از طریق سیستم GMS فراخوانی شد. در گام بعدی لایه های ایجاد شده و مدل مفهومی به مدل عددی MODFLOW در نرم افزار GMS انتقال یافته و اجرا گردید. واسنجی مدل جریان آب زیرزمینی در حالت جریان پایدار با استفاده از اطلاعات مهرماه 1395 و در حالت جریان ناپایدار با استفاده از اطلاعات سال آبی مهرماه 1395 تا شهریورماه 1396 انجام شد. در نهایت مدل با استفاده از اطلاعات سال آبی مهرماه 1396 تا شهریور ماه 1397 صحت سنجی شد. نتایج حاصل از واسنجی نشان دهنده شبیه سازی مطلوب آبخوان دشت مهران و اختلاف اندک مقادیر مشاهداتی و محاسباتی تراز سطح ایستابی می باشد. نتایج صحت سنجی مدل نشان داد که مقدار خطا به استثنای چاه های مشاهده ای شماره 8، 14، 19 و 20 در بقیه چاه های دارای خطای کمتر از حد مجاز مدلسازی می باشد. در ادامه به منظور بررسی تغذیه آبخوان حاصل از انتقال آب، میزان تغذیه به آبخوان با سه سناریوی مختلف شامل 10، 15 و 20 درصد آب برگشتی کشاورزی وارد مدل شد. نتایج حاصل از این سناریوها نشان داد که تراز سطح آب زیرزمینی در تمامی چاه های مشاهده ای با انتقال آب سامانه افزایش پیدا می کند. نتایج نشان داد که انتقال آب سامانه گرمسیری با لحاط ضرایب برگشت آب 20، 15 و 10 درصد در سال به ترتیب 8/3، 92/2