مهدی محمدی قلعه نی

مقدمه: فرسایش خاک در اثر رواناب حاصل از بارندگی تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله خصوصیات بارش، شیب، خصوصیات خاک، پوشش گیاهی و سایر عوامل مرتبط دارد. هدف از تحقیق حاضر ارزیابی اثرات سطوح مختلف شیب و شدت بارش روی مشخصات رواناب و رسوب با استفاده از شبیه ساز بارش در قالب مطالعه ای آزمایشگاهی می باشد. مواد و روش ها: در تحقیق حاضر تغییرات پارامترهای حجم رواناب، ضریب رواناب، غلظت رسوب و هدررفت خاک در اثر تغییر دو فاکتور شیب در سه سطح 1، 3 و 5 درصد و فاکتور شدت بارش در پنج سطح 15، 5/22، 30، 5/37 و 45 میلی متر بر ساعت با استفاده از شبیه ساز بارش اندازه گیری شده است. آنالیز تجزیه واریانس پارامترهای مورد اندازه گیری در آزمایش ها با سه تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با استفاده از نرم افزار SPSS 23 انجام شده است. همچنین آزمون مقایسه میانگین دانکن به منظور بررسی معنی داری اختلاف بین میانگین ها در سطح 5 درصد استفاده شده است. نتایج و بحث: نتایج آنالیز واریانس حاکی از اثرات معنی داری سطوح مختلف شیب و شدت بارش روی مقادیر پارامترهای اندازه گیری شده شامل حجم رواناب، ضریب رواناب، غلظت رسوب و هدررفت خاک در سطح یک درصد می باشد. همچنین نتایج آزمون دانکن بیانگر اختلاف معنی دار در سطح یک درصد برای تمامی پارامترهای اندازه گیری است، به طوری که بیشترین و کمترین افزایش مقادیر میانگین به ازای افزایش شیب از 1 به 5 درصد مربوط به هدررفت خاک و ضریب رواناب و به ترتیب برابر 182 و 5 درصد افزایش در مقادیر میانگین آنها می باشد. همچنین بیشترین تغییر در بین پارامترهای اندازه گیری در مقدار میانگین هدررفت خاک با بیش از دو برابر شدن (116 درصد افزایش) از شیب 1 به 3 درصد با 75/41 گرم افزایش هدررفت خاک اتفاق افتاده است. با افزایش شدت بارش از 15 به 45 میلی متر بر ساعت میانگین تمامی پارامترهای مورد اندازه گیری شامل حجم رواناب، ضریب رواناب، غلظت رسوب و هدررفت خاک به ترتیب برابر 341، 20، 635 و 446 درصد افزایش می یابد. بیشترین مقدار اختلاف در بین پارامترهای مورد اندازه گیری در تغییر شدت بارش از 15 به 5/22 میلی متر بر ساعت اتفاق افتاده است. به طوری که، حجم رواناب 587 میلی لیتر، ضریب رواناب 7 درصد، غلظت رسوب 2 گرم بر لیتر و هدررفت خاک 36 گرم به ازای تغییر شدت بارش از 15 به 5/22 میلی متر بر ساعت افزا