مهرناز حاتمی

این مطالعه با هدف بررسی اثرات سطوح مختلف تنش خشکی و نانولوله های کربنی چند دیواره بر صفات جوانه زنی، تغییرات فیزیومورفولوژیکی و متابولیتی گیاه مریم گلی ایرانی (مرو تلخ) انجام شد. این مطالعه در دو بخش طراحی گردید. بخش اول به منظور بررسی صفات جوانه زنی تحت سطوح مختلف خشکی (0، 5-، 10- و 15- بار) و نانولوله های کربنی چند دیواره عاملدار و غیرعاملدار (0، 50، 100، 200 و 500 میلی گرم بر لیتر) در آزمایش های جداگانه و اثر ترکیبی تیمارهای آزمایش در سه تکرار انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش شدید درصد و سرعت جوانه زنی، بنیه بذر و افزایش طول ریشه چه شد. نانولوله های کربنی عاملدار و غیرعاملدار تأثیری بر درصد و سرعت جوانه زنی نداشتند. همچنین، طول ریشه چه و شاخص بنیه بذر در سطوح بالاتر نسبت به شاهد کاهش یافت. علاوه بر این، اثر ترکیبی تیمارها موجب بهبود صفات جوانه زنی تحت تنش خشکی شد و تأثیر مثبت نانوذرات عاملدار تحت تنش خشکی نسبت به نانوذرات غیرعاملدار بیشتر بود و بهترین سطوح تأثیرگذاری نانولوله ها شامل 50 و 200 میلی گرم در لیترعاملدار و 50 میلی گرم در لیتر غیرعاملدار و تنش خشکی 5- بار بود که برای آزمایش گلخانه ای انتخاب شدند. آزمایش دوم به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً صادفی در گلخانه گروه گیاهان دارویی دانشگاه اراک انجام شد. فاکتور اول تنش خشکی در چهار سطح شامل 100، 75، 50 و 25 درصد رطوبت مزرعه ای (FC) و فاکتور دوم محلول پاشی با نانو لوله های کربنی چند دیواره (عاملدار و غیر عاملدار) در چهار سطح شامل 0، 50، 200 میلی گرم در لیتر (عاملدار) و 50 میلی گرم در لیتر (غیر عاملدار) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی، نانولوله های کربنی چند دیواره و اثر متقابل آنها تاثیر معنی داری بر برخی صفات مورد مطالعه داشتند. بطوریکه خشکی موجب کاهش صفات مورفولوژیک (ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، تعداد برگ، وزن تر و خشک شاخساره) و محتوی نسبی آب و شاخص کلروفیل برگ شد. نانولوله های کربنی موجب کاهش نشت یونی و افزایش وزن خشک طوقه گردید. تیمار ترکیبی بیشترین تأثیر را بر صفات محتوی فنل و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی داشت به گونه ای که حداکثر مقدار فنل و فعالیت آنتی اکسیدانی در تیمار ترکیبی 50 میلی گرم در لیتر نانولوله عاملدار و تنش 25% ظرفیت زراعی به دست آمد. همچنین اسانس گیری از گیاهان