محمود اکبری

امروزه به دلیل محدودیت دسترسی به آب مناسب آبیاری، استفاده از پساب شهری برای آبیاری مزارع کشاورزی گسترش یافته است. این مطالعه در اراضی کشاورزی مجاور خط انتقال پساب شهر اراک به کویر میقان که به مدت 3 سال از پساب تصفیه خانه فاضلاب استفاده می شد انجام گرفت. در مرحله اول، علاوه بر نمونه برداری از آب چاه مزرعه کشاورزی، تعداد 6 نمونه پساب و 22 نمونه خاک تحت آبیاری با پساب برداشت گردید. در مرحله دوم، از دو گیاه جو و یونجه تحت آبیاری با پساب نمونه برداری شد. نتایج تجزیه پساب نشان داد مقادیر بی کربنات، کلر و سدیم، بیش از مقادیر توصیه شده می باشد. میانگین EC پساب کاهش چشم گیر و میانگین pH پساب، کاهش اندکی را نسبت به آب زیرزمینی نشان داد. ولی مقادیر پتاسیم و بور در پساب افزایش داشت. نتایج تجزیه خاک نیز نشان داد در 50 درصد نمونه های خاک آبیاری شده با پساب، میزان کربن آلی بیش از 06/1 درصد بود. همچنین در 50 درصد نمونه های خاک، میزان پتاسیم و فسفر به ترتیب 256 و 5/23 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد. میانگین مقادیر عناصر روی، مس، آهن و منگنز نیز 41/1، 10/1، 68/4 و 18/7 میلی گرم در کیلوگرم حاصل شد. میانگین میزان pH و EC نیز به ترتیب مقادیر 1/8 و 17/1 دسی زیمنس بر متر به دست آمد. در نمونه های تجزیه شده گیاهی، جذب زیادی و یا سمیت عناصر مشاهده نشد. این مطالعه نشان داد با استفاده از پساب شهری، مقادیر مناسبی عناصر غذایی نظیر نیتروژن، فسفر و پتاسیم و همچنین عناصر ریزمغذی می تواند در اختیار گیاه قرار گیرد.