جواد مظفری

در این پژوهش بررسی وضعیت رسوبگذاری رودخانه‌ی قره‌چای واقع در استان مرکزی و امکان برداشت شن و ماسه در محدوده سیلاب‌دشت آن مورد مطالعه قرارگرفت. برای انجام این‌کار با شبیه‌سازی جریان رودخانه، میزان فرسایش و رسوب‌گذاری در بازه‌ای به طول 8/29 کیلومتر در نزدیکی شهرستان خنداب محاسبه گردید. پس از تهیه اطلاعات هیدرولیکی مورد نیاز و اطلاعات مربوط به مواد رسوبی و دانه‌بندی رسوبات، با استفاده از مدل HEC-RAS، آورد رسوبی رودخانه و نحوه توزیع آن در طول مسیر رودخانه مورد بررسی قرار گرفت. پس از واسنجی مدل، رابطه انتقال رسوب ویلکاک با 6 درصد اختلاف با مقادیر اندازه‌گیری شده در ایستگاه هیدرومتری، به عنوان مناسب‌ترین رابطه برآورد دبی رسوب شناسایی شد. بر این اساس میزان تغییرات در تراز کف هر یک از مقاطع رودخانه، میزان رسوب عبوری و تغییرات پروفیل طولی رودخانه طی دوره 10ساله شبیه‌سازی شد. نتایج نشان داد در طول 10 سال، به طور متوسط 13 سانتیمتر فرسایش در طول بازه مورد بررسی وجود دارد. متوسط فرسایش در بازه‌های شش کیلومتری از بالادست به سمت پایین‌دست به ترتیب 18، 21، 14، 8 و 2/3 سانتیمتر می‌باشد. بنابراین امکان برداشت مصالح رودخانه‌ای در این بازه وجود ندارد. همچنین ایجاد گودال‌ برداشت به طول 6 کیلومتر، عرض 50 متر و عمق 20 و 50 سانتیمتر از عمیق‌ترین نقطه کف رودخانه در 6 کیلومتر پایین‌دست نشان داد که این گودا‌ل‌ها پس از 10 سال در شرایط خود باقی‌خواهند ماند و به حالت اولیه قبل از برداشت برنمی‌گردد. بنابراین تنها در صورت لزوم در 6 کیلومتر انتهایی که میزان فرسایش به کمترین حد خود رسیده است، امکان برداشت وجود خواهد داشت.