اجرای طرح های زیربنایی و عمرانی متعدد مانند طرح های بزرگ سدسازی، جاده سازی، مسکن و پروژه های بزرگ نفتی باعث شده تا نیاز به شن و ماسه در کشور روز به روز افزایش یابد. از سوی دیگر، صرفه اقتصادی، سهل الوصول بودن و کیفیت بالای مصالح رودخانه ای موجب استفاده بیش از حد ظرفیت رسوبی رودخانه ها برای تامین تقاضای روزافزون مصالح در پروژه های عمرانی شده است. بهره برداری غیر فنی از مصالح رودخانه ای با برهم زدن تعادل طبیعی رودخانه ها، موجب تخریب زمین های مشرف بررودخانه ها و زیستگاه آبزیان، پرندگان و جانوران منطقه شده که ارزش اقتصادی آنها در اکثر اوقات بیشتر از فروش مصالح رودخانه ای می باشد. چنانچه برداشت شن وماسه تحت اصول فنی مناسب از محل های مناسب و نیز تحت مدیریت صحیح صورت گیرد، نه تنها تبعات منفی آن به حداقل می رسد بلکه عملکرد رودخانه و پایداری آن نیز افزایش می یابد. در این مقاله با استفاده از مدل شبیه سازی عددی سیستم رودخانه HEC-RAS، به بررسی الگوهای مختلف ایجاد حفره های برداشت مصالح رودخانه ای در بازه ای از رودخانه سرباز پرداخته شد. جهت تحلیل و بررسی مکان های مناسب جهت برداشت مصالح رودخانه ای از هیدروگراف های 2، 25 و 25 ساله استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که تاثیر الگوی تعمیق در بالادست محل برداشت شن و ماسه بیشتر از تاثیر تعریض رودخانه می باشد و در صورت برداشت مصالح از بستر رودخانه در مسافت های زیاد، تغییر تراز بستر رودخانه شدیدتر خواهد بود.
