حسین صالحی ارجمند

چکیده سابقه و هدف: استفاده از فرآورده های گیاهی دارای خواص ضدمیکروبی در سال های اخیر بسیار مورد توجه محققین قرار گرفته است. عصاره های گیاهی بویژه عصاره اسطوخودوس به دلیل دارا بودن اسیدهای فنولی و ترکیبات ترپنوئیدی موثر از نظر کاربرد آن در صنایع دارویی و پزشکی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار می باشند. این مطالعه با هدف بررسی خواص ضد باکتریایی عصاره های اسطوخودوس بر برخی باکتری های شایع بیماریزای بیمارستانی در مقایسه با آنتی بیوتیک ها در شرایط آزمایشگاهی اجرا شد. مواد و روش ها: در این مطالعه که یک تحقیق تجربی و از نوع مطالعات آزمایشگاهی است، از سرشاخه های گیاه اسطوخودوس جهت تهیه عصاره های اتانولی و متانولی در غلظت های مختلف (500، 250، 125، 5/62، 25/31، 62/15، 81/7 میلی گرم بر دسی لیتر) به روش ماسیراسیون استفاده گردید. برای شناسایی و سنجش اسیدهای فنولی از قبیل رزمارینیک اسید و کافئیک اسید در عصاره ها از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) استفاده شد. جهت تعیین قطر هاله عدم رشد و حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) از روش انتشار از چاهک در آگار و روش میکرودایلوشن بر روی چهار سویه از باکتری های شایع بیماریزا شامل سالمونلا تیفی موریوم (Salmonella typhimurium)، شیگلا دیسانتری (Shigella dysenteriae)، استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococus aureus) و استرپتوکوک پیوژنز(Streptococcus pyogenes) استفاده گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه (One-way ANOVA) در سه تکرار در سطح 01/0p< انجام شد. یافته ها: میزان هر دو ترکیب رزمارینیک اسید (5/0± 6/4 گرم در 100 گرم وزن خشک) و کافئیک اسید (2/0± 7/2 گرم در 100 گرم وزن خشک) در عصاره متانولی بیشتر از عصاره اتانولی بود. بین غلظت های مختلف عصاره اتانولی، تنها غلظت های 500 و 250 میلی گرم بر دسی لیتر عصاره به ترتیب با ایجاد 1/0±12 و2/0± 10 میلی متر قطر هاله عدم رشد موثر بوده است. حداقل غلظت میکروب کشی در همه آنتی بیوتیک ها و باکتری های بیماری زا در غلظت 125 میلی گرم بر دسی لیتر عصاره متانولی بدست آمد. حداقل غلظت مهار کنندگی برای باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و شیگلا دیسانتری در غلظت 250 میلی گرم بر دسی لیتر عصاره ها حاصل شد. نتیجه گیری: عصاره متانولی گیاه اسطوخودوس احتمالا به دلیل