قالیچه‌های تصویری دوره قاجار اساساً پدیده‌ای نو و جدید در فرش ایران و بدعتی در طراحی فرش به حساب می‌آیند با این حساب به دلیل حفظ پیوندشان با نقشمایه‌های سنتی و ساختار کلی فرش ایران جایگاه ویژه‌ای در تاریخ فرش ایران دارند رویکرد مقاله حاضر مطالعه و بررسی مولفه‌ها و شاخصه‌های «هویت ملی» در عناصر تصویری و مضامین بکار رفته در این قالیچه‌هاست. لذا در وهله اول پی یافتن پاسخی برای این دو سوال خواهیم بود که «هر گروه و دسته از قالیچه‌های تصویری دوره قاجار، تا چه حد واجد ابعاد ششگانه «هویت ملی» هستند؟» و «فراوانی هر کدام از شاخصه‌های «هویت ملی» در این قالیچه‌ها به چه میزان است؟»و در ادامه «اینکه مولفه‌های هویت ملی درفرش‌های تصویری قاجار به چه شکلی نمود و بازتاب داشته است؟» را مورد بررسی قرار خواهیم داد. پژوهش حاضر از نظر هدف، بنیادی و از منظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی به حساب می‌آید. تجزیه و تحلیل داده‌ها و یافته‌ها به صورت ترکیب شیوه کمی و کیفی انجام شده و جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای انجام شده است. نمونه آماری این پژوهش 79 قالیچه تصویری قاجار بوده که نمونه‌هاِ به روش انتخابی گزینش شده‌اند. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد هرچند که تصویربافی، بدعتی نو در فرشبافی قاجار به حساب می‌آ‌‌مد اما با انتخاب موضوعاتی در تناسب با فرهنگ ایرانی، حاوی مفاهیم و مضامین عمیق و ریشه‌دار هویتی بوده است در بررسی انجام شده مشاهده شد ابعاد ششگانه «هویت ملی» در دسته‌بندی هشت‌گانه این قالیچه‌ها به‌ویژه در موضوعات نقش شاهی، مشاهیر، چهارفصل و موضوعات برگرفته از ادبیات کهن بیشترین بروز و ظهور را داشته است از سوی دیگر ابعاد «فرهنگی» و «مذهبی» هویت ملی بیشترین و بُعد «سیاسی» آن، کمترین فراوانی را در این قالیچه‌ها داشته است. عناصر و مولفه‌ها و شاخصه‌های «هویت ملی و ایرانی» در این قالیچه‌ها با استفاده از نقشمایه‌های خاص، خط و مضامین داستانی نظم و نثر فارسی، نمود لباس و پوشش اقوام ایرانی، استفاده از تصاویر شعرا، شاهان باستانی و اساطیری و ابنیه تاریخی و ارائه تصویری مثبت از سنت‌ها و فرهنگ زیست ایرانی نمود و ظهور پیدا کرده است
