متن قرآن، متنی سرشار از پیچیدگی های زبانی و معنایی و در نهایت فصاحت، بلاغت، زمان مند و مکان مند است. دوره معاصر با آغاز روش های نقد ادبی، زبان شناسی و معناشناسی، ابزارهای جدید، متفاوت، با کارکردهای نو در اکتشاف گوهرهای دریای بی-کران قرآن را فراروی محققان و مفسران قرار داده است. نظریه بافت یکی از رویکردهایی است که امروزه مورد توجّه بسیاری از زبان شناسان و به خصوص پژوهشگران حوزه معناشناسی قرار گرفته است. کاربرد این نظریه در حوزه اشتراک لفظی، بیش از دیگر حوزه ها به چشم می خورد. مسأله ای که از دیرباز مورد توجّه مفسران و محققان قرار گرفته، این است که تا چه اندازه می توان با استفاده از نظریه بافت به معنای دقیق واژگان مشترک لفظی، به ویژه واژگان قرآن پی برد؟ این مقاله که به شیوه توصیفی –تحلیلی انجام شده است، درپی آن ا ست که با بررسی واژه حلم و مشتقات آن در بافت قرآن کریم و نهج البلاغه، وجوه معنایی برجسته این واژه در هر بافتی را با توجّه به موقعیت آن، تبیین نماید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این واژه، معانی ای چون شکیبایی، عفو، آرامش، عقل، خواب و رؤیا، و نیز بلوغ فکری انسان در سنین کودکی را دربردارد که با توجّه به موقعیت و بافت متن، یک و یا چند معنا از وجوه ذکر شده آن، نمایان می گردد.
