فرایند شکککل ریری و تکوین آراء متفکران هر جامعه، فرایندی پیچیده و چند بعدی اسککت که تحت تأثیر عوامل مختلفی، به ویژه تعاملات فرهنگی با سکایر جوام صکورت می پذیرد. بررسی اجمالی آراء نواندیشان اسلامی، نشانگر آن است که این آراء، محصکولاتی تاریخی- فرهنگی بوده اند که در اثر تعامل فرهنگ اسکلامی با سکایر تمدن های جهانی شکل ررفته و یا تحول در این میان، تأثیررذار ترین تمدن بر آراء متفکران معاصر، تمدن مدرن غرب است که در اثر آن، جریانات فکری- 1 یافته اند. اجتماعی متعددی چون سنت ررایی، غرب ررایی، اصلاح طلبی دینی و یا نواندیشی دینی پدید آمد.
