موسیقی شعر از عوامل زیبایی‌شناختی و از عناصر تمایز زبان شعر از زبان نثر است و این عاطفه و تخیل است که شعر را به نقطه‌ی کمال خود می‌رساند. یکی از عوامل ایجاد موسیقی در شعر و سخن آرایه‌ی زیبای جناس است که می‌تواند کارکردهایی چون ایجاد توازن و موسیقی در کلام داشته باشد. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل گونه‌های جناس در دفتر اوّل مثنوی معنوی مولانا است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی سعی دارد در فصل اوّل به مقدمات و کلیات پژوهش بپردازد و در فصل دوم مبانی نظری پژوهش مورد بحث و بررسی قرار گیرد و در فصل سوم که تحلیل و بررسی است، گونه‌های جناس را در دفتر اوّل مثنوی معنوی مولوی تحلیل و واکاوی کند و به این پرسش‌ها پاسخ دهد که اوّلاً گونه‌های مختلف جناس چه تأثیری بر جنبه‌ی موسیقایی دفتر اوّل مثنوی معنوی داشته است؟ ثانیاً کدام گونه جناس بیش‌ترین کاربرد را در دفتر اوّل مثنوی داشته است و چرا؟(بررسی بسامد انواع جناس در دفتر نخست مثنوی). با توجه به بررسی‌های به عمل آمده روشن شد که کارکردهای زیبایی‌شناسی جناس تصویرگری شاعر با در قالب ترکیب جناس همراه با تشبیه، استعاره، تضاد، تباین و غیره است. جناس لاحق بیش‌ترین بسامد کاربردی را در دفتر نخست مثنوی دارد.
