عزت اله جودکی

صنعت کلر-آلکالی معمولاً به صنعتی گفته می شود که کلر و سدیم هیدروکسید تولید می کند، از این رو اصطلاح کلر- آلکالی نام گرفته است. اصطلاح صنعت کلر- آلکالی همچنین شامل تولید کلر با پتاسیم هیدروکسید یا لیتیوم هیدروکسید نیز می باشد. سدیم هیدروکسید معمولاً به عنوان سود سوزآور یا کاستیک شناخته می شود. کلر و سود سوزآور محصولاتی هستند که به طور گسترده در صنعت مورد استفاده قرار می گیرند. ازآن ها در تولید مواد شوینده، علف کش ها، سموم دفع آفات، داروها، پلاستیک ها و صابون ها استفاده می شود. بیشترین استفاده ازکلردرتولید پلی وینیل کلراید، و درمواد شیمیایی معدنی برای تولید دی اکسید تیتانیوم می باشد. درمولکول پلی وینیل کلراید، بیش از نیمی از وزن آن از کلر است. ساخت برخی پلاستیک ها مانند پلی اورتان ها و رزین های اپوکسی که در مولکول خود کلر ندارند نیز در فرآیند خود به کلر نیاز دارند. سدیم هیدروکسید نیز کاربرد گسترده ای درصنعت دارد. برای تولید سدیم هیدروکسید وکلر، ماده اولیه مورد استفاده کلرید سدیم است. سدیم کلرید که به آن نمک معمولی نیز گفته می شود، و حاوی عناصر سدیم وکلرید می باشد. رنگ بلورهای کلرید سدیم از بی رنگ، خالص تا سفید یا خاکستری متفاوت است. درحال حاضراز سه فرآیند الکترو شیمیایی: جیوه ای، دیافراگمی، غشایی استفاده می شود. در همه ی این فرآیندها گازکلر در اثراکسیداسیون یون کلردرآندحاصل می شود. ودر فرآیندهای سل های دیافراگمی و غشایی، درکاتد آب به یون هیدروکسید و هیدروژن تبدیل می گردد. در این سل ها، ازمهاجرت یا نفوذ یون های هیدروکسید به آند به واسطه غشاءیا دیافراگم جلوگیری می شود و بنابراین از واکنش های جانبی بین یون های کلرید ویون های هیدروکسید وتشکیل هیپوکلریت جلوگیری می گردد. اولین بارکلر به صورت صنعتی ازواکنش اکسید منگنزواسید سولفوریک بر نمک کلرید سدیم در سال 1774 تهیه شد. گازکلرسپس ازاکسیداسیون اسید کلریدریک به دست آمد. از سال1970به بعد، کلر تولید شده با بهره گیری از یکی از سه نوع تکنولوژی سل الکترولیز تهیه می شود. تفاوت اصلی این سه نوع تکنولوژی، به روشی مربوط می شود که گازکلرو هیدروکسید سدیم را از هم جدا می کند وعبارتند از: 1- سل های جیوه ای که از سال 1892به صورت صنعتی استفاده می شوند. 2- سل های دیافراگمی که از سال 1885 مرسوم شده اند. 3-سل های غشایی در قرن اخیر دردهه 1970 توس