این مقاله به روش کیفیـ تبیینی و با ابزار کتابخانه‌ایِ در دسترس و روش تحلیل اسناد سمعی و بصری، فیلم ایرانی پلۀ آخر را از طریق کاربست نوآورانۀ عناصر داستان «مردگان» جویس و مرگ ایوان ایلیچ تالستوی، از منظر بینامتنیّت نقیضه‌ای بررسی می‌کند. این بینامتن نقیضه‌شده (پلۀ آخر)، از یکسو، با آثار نقیضه‌شونده (دو داستان جویس و تالستوی) در ارتباط قرار می‌گیرد و از دیگرسو می‌کوشد با شگردهای دخل و تصرف، برداشتی سرخوشانه و بازی‌گوشانه از برخی مضامین و موتیف‌های این دو اثر در بطن بافتار فرهنگ ایرانی و به طریق اولی، موسیقی و معماری سنتی ایرانی، ارائه کند. گذشته‌گرایی که موضوع محوری فیلم است، از طریق پیوند فیلم بهمثابۀ زبرمتن با متون نوشتاری و موسیقیایی و معماری بهمثابۀ زیرمتن، حاصل می‌آید. این مقاله نشان می‌دهد فیلم پلۀ آخر و فیلم در حال ساخت در بطن فیلم پلۀ آخر، روابط بینامتنی پیچیده‌ای با دو داستان جویس و تالستوی برقرار می‌کنند و بینش‌هایی تازه از این دو اثر داستانی ارائه می‌دهند. وانگهی، به نظر می‌رسد فیلم در دست ساخت بهمثابۀ زبرمتن، با فیلم اصلی بهمثابۀ زیرمتن، روابط بینامتنیِ عمدتاً صریح و مستقیم و محاکاتی و گاه کنایه‌وار دارد.
