عبداله ایمان مهر

آنالیز انرژی جهت مدیریت صحیح منابع مصرفی به منظور بهبود تولید هرمحصول کشاورزی ضروری بوده و از این طریق فعالیتهای تولیدی کارآمد و اقتصادی، مشخص می شود. در این تحقیق با استفاده از نهاده ها و ستانده های انرژی و هزینه ای تولید گلرنگ در استان اصفهان (منطقه جلگه)، ارزیابی انرژی، اقتصادی، انتشار گازهای گلخانه ای و کارائی واحد ها با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها انجام پذیرفت. داده ها از مجموع 30 مزرعه تولید گلرنگ با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوری جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که میزان انرژی ورودی و خروجی به ترتیب 1/30843 و 71/67585 مگاژول بر هکتار است. بیشترین میزان سهم انرژی مصرفی را بترتیب کودهای شیمیایی (18/48%)، سوخت (55/24%) و آب مصرفی (44/12%) بخود اختصاص داده است. میزان مصرف انرژی های تجدید ناپذیر حدود 58% بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر است که بیشتر شامل استفاده از کود شیمیایی اوره می شود. نتایج حاصل از تحلیل اقتصادی حاکی از این است که کل هزینه تولید و درآمد تولید گلرنگ بترتیب 347/23 و 656/76 میلیون ریال بر هکتار می باشد. در بین نهاده های تولیدی هزینه نیروی انسانی (12/37%) و سپس هزینه ماشین آلات (29/35%) بیشترین هزینه ها را بخود اختصاص دادند. درآمد خاص تولید 308/53 میلیون ریال بر هکتار و نسبت سود به هزینه 283/3 محاسبه گردید که نشان دهنده اقتصادی بودن تولید این محصول در منطقه جلگه است. مصرف سوخت ها با 49% و سپس کود اوره با 35% بیشترین سهم را در انتشار گازهای گلخانه ای در تولید گلرنگ دارند. میانگین کارائی فنی، کارائی فنی خالص و کارائی مقیاس محصول گلرنگ به ترتیب 28/94%، 93/99% و 33/94% بدست آمد. بر اساس مدل CCR بیشترین میزان مصرف مازاد واحدهای ناکارا بترتیب مربوط به نهاده های کودهای شیمیایی و بخصوص کود اوره (58%)، سوخت دیزل (18%)، آب مصرفی (12%) و بذر مصرفی (8%) می باشد. واحدهای 5، 7 و 8 دارای کارایی فنی خالص 100% می باشند ولی کارایی فنی آنها کامل نیست بنابراین این واحدها موضعاً کارا هستند و ناکارایی آنها ناشی از نارکارایی مقیاس یا شرایط واحد تولیدی است. کارایی واحدهای 9، 14 و 17 در هر دو مدل BCC و CCR کمتر از 100% است بنابراین ناکارایی این واحدها ناشی از ناکارایی مقیاس یا ناکارایی شرایط واحد تولیدی و همچنین ناکارایی مدیریتی است.