1403/02/21
شهدخت رحیم پور

شهدخت رحیم پور

مرتبه علمی: مربی
ارکید: https://orcid.org/0000-0001-7368-8895
تحصیلات: کارشناسی ارشد
اسکاپوس: 56082216200
دانشکده: دانشکده هنر و معماری
نشانی: دانشگاه اراک، گروه فرش
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
بررسی ابریشم بافته‌های کاشان در موسسه هنر شیکاگو و موزه متروپولیتن
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها
پارچه‌های ابریشمی و زربافت، قالی، موسسه هنر شیکاگو، موزه متروپولیتن
سال 1402
مجله کاشان‌شناسی
شناسه DOI
پژوهشگران شهدخت رحیم پور

چکیده

ابریشم‌بافته‌های کاشان بخشی از هویت کهن دست‌بافته‌های نفیس ایران است. اوج رونق این محصولات به دورۀ صفوی و تحت حمایت دربار و توسعۀ کارگاه‌های پارچه‌بافی و فرش‌بافی بازمی‌گردد. کاشان با تمدن کهن سیلک، حضور هنرمندان نساج، و موقعیت جغرافیایی آن، به‌عنوان گذرگاه تبادلات تجاری نقش مهمی در تهیۀ منسوجات ایران دارد. توانایی بافندگان کاشان در پارچه‌بافی و تولید قالی‌های ظریف ابریشمی در دوره‌های متعدد، سبب گردید که بافته‌های بومی این منطقه به‌عنوان بخشی از میراث ملموس فرهنگ و هنر این دیار شناخته شوند. در بررسی پارچه‌های ابریشمی مؤسسۀ هنر شیکاگو و گنجینۀ عظیم بافته‌های ایران در موزۀ متروپولیتن، دست‌بافته‌های ابریشمی کاشان به‌وفور یافت می‌شود. این مسئله که محصولات جایگزین ارزان‌‌قیمت و گران‌قیمت بودن تأمین مواد اولیه برای بافت منسوجات ابریشمی سبب رکود فرهنگ سنتی ابریشم‌بافی شد، شناسایی روش‌های بافت و نمونه پارچه‌های تولیدشده، بستری برای بازخوانی اهمیت دانش بومی بافته‌ها خواهد بود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی ویژگی‌های پارچه‌های ابریشمی کاشان در مؤسسۀ هنر شیکاگو و قالی و پارچه‌های ابریشمی موزۀ متروپولیتن انجام شده است. داده‌های پ‍ژوهش به روش کتابخانه‌ای و دیجیتالی جمع‌آوری گردید و روش پژوهش، توصیفی‌تحلیلی است. جامعۀ آماری این پژوهش مشتمل بر 24 نمونه منسوج ابریشمی کاشان است. نتایج نشان می‌دهد در بافت پارچه‌های مؤسسۀ هنر شیکاگو، ترکیب ابریشم با زر و سیم کاربرد دارد و نقوش واگیره‌های متأثر از عناصر طبیعی است. منسوجات ابریشمی موزۀ متروپولیتن شامل قالی و پارچه است. مساحت قالی‌ها تا 6 متر مربع و با نقوش گرفت‌وگیر و لچک و ترنج متعلق به دورۀ صفوی بوده‌اند. نگاره‌های پارچه‌ها به اشکال انسانی، حیوانی و گیاهی و با نخ‌های ابریشمی رنگین بافته‌ شده‌اند. تنوع نقوش و روش‌های بافت پارچه قابل ملاحظه است و می‌تواند الگویی در تداوم حیات دست‌بافته‌های ابریشمی کاشان باشد.