شهلا پایمزد

افزایش جمعیت و رشد صنعتی نیازمند منابع غذایی است. رکن اصلی منابع غذایی و نیز مصرف کننده اصلی منابع آبی،‌ بخش کشاورزی می‌باشد که با مصرف روز افزون دچار تنش‌های فراوانی شده است. پژوهش حاضر به شبیه‌سازی دینامیکی تخصیص منابع آب‌های سطحی بالادست حوضه سفید رود بزرگ طی سال‌های 1369 الی 1398 پرداخته است. آزمون سالانه ساختار مدل، با معیارهای MAE ، RMSE و R2 به ترتیب معادل 098/0، 087/0 و 980/0 صحت و دقت مدل را در کنار آزمون رفتار حدی، تایید نمود. با توجه به احداث سدها از سال 1390شبیه‌سازی ماهانه در دو بخش قبل از فعالیت سدها و پس از آن انجام شد. قبل از فعالیت سدها مقادیر MAE، RMSE، R2 به ترتیب معادل 052/0، 103/0 و 940/0 تایید کارایی بالای مدل بود. از سال 1390 با آغاز فعالیت سدها، الگوهای گسترش تدریجی، محدودیت رشد و راه حل‌های شکست خورده فعال و افزایش برداشت در تمام بازه‌ها، چه با احداث سد و چه عدم احداث آن مشاهده گردید. نتایج نشان داد با وجود افت آبخوان‌ها به مقدار متوسط 30 متر در کل دوره و 35/6 متر پس از احداث سدها، در کنار کاهش 90 درصدی ورودی‌ها، افزایش برداشت صورت گرفته و علی رغم کاهش شدید منابع آب، سطح زیر کشت در برخورد با الگوی گسترش تدریجی، چهار برابر افزایش و در پی الگوی محدودیت رشد، نزول بسیار شدیدی تا حدود 3 برابری داشته است. به طور متوسط در منطقه، افزایش سطح زیر کشت 8/2 برابر و در بالاترین رقم 4 و در پایین‌ترین مقدار 6/1 برابر افزایش داشته است.