شهلا پایمزد

کمبود منابع آب و روند منفی جریان آب های سطحی از جمله مواردی است که طی سال های اخیر مدنظر پژوهشگران مختلف قرار گرفته است. برخلاف این روند منفی، برداشت از منابع آب سطحی افزایش یافته و در برخی مناطق طرح های سازه ای برای بهره برداری بیشتر از منابع آب سطحی در حال مطالعه یا اجرا می باشد. در این تحقیق مدل سازی دینامیکی تخصیص منابع آب سطحی با استفاده از الگوهای رفتاری در حوضه های آبریز قروه-دهگلان، دیواندره-بیجار، گل تپه-زرین آباد و ماه نشان انگوران که از حوضه های بالادست حوضه آبریز سفیدرود می باشند، صورت گرفته است. برای انجام این مدل سازی ابتدا جریان طبیعی رودخانه ها با استفاده از روش حذف روند محاسبه گردید. پس از بررسی روند بارش و رواناب منطقه مطالعاتی مشخص گردید برخلاف روند مثبت بارش ها، میزان رواناب کاهش پیدا کرده است. با توجه به این مورد مشخص گردید که عواملی غیر از پدیده های طبیعی سبب کاهش رواناب ها شده است. در راستای این امر، شبیه سازی محدوده در دو مقیاس سالانه و ماهانه در دوره زمانی سال های 1369 تا 1395 و در بازه هایی که بین دو ایستگاه هیدرومتری قرار گرفته اند، صورت پذیرفت. آزمون ساختار مدل در مقیاس سالانه با استفاده از معیارهای MAE معادل 098/0، RMSE معادل 087/0 و R2 با مقدار 980/0 صحت و دقت مدل را در کنار آزمون رفتار، تایید نمود. بررسی نتایج در مقیاس سالانه نشان از مطلوبیت خروجی های مدل و انطباق آن با واقعیت داشت. کم ترین مقدار MAE متعلق به ایستگاه سلامت آباد با مقدار 015/0 و بیشترین مقدار MAE برابر با 331/0 متعلق به ایستگاه چسب محاسبه گردید. اعداد به دست آمده برای این معیار نشان دهنده دقت مدل در برآورد پارامترهای شبیه سازی شده بود. با توجه به احداث سدها از سال 1390شبیه سازی ماهانه در دو بخش قبل از فعالیت سدها و پس از فعالیت آنها انجام شد. قبل از فعالیت سدها مقادیر MAE، RMSE، R2 به ترتیب معادل 052/0، 103/0 و 940/0 تایید کارایی بالای مدل بود. پس از فعالیت سدها نیز روند خروجی محاسباتی و مشاهداتی صحت مدل را تایید نمود. از سال 1390 با آغاز فعالیت سدها افزایش برداشت در تمام بازه ها، چه با احداث سد و چه عدم احداث آن مشاهده گردید. لذا این رخداد به رفتار منطقه در برخورد با احداث سدها مرتبط بود. با بررسی منطقه و متغیرهای مرجع، الگوهای تهدید، محدودیت رشد و راه حل های شکست خورد