ساویز صادقی

در چند دهه اخیر در پی بهرهبرداری از آبهای زیرزمینی بهویژه در مناطقی که منابع آب سطحی محدود بوده و سهم منابع آب زیرزمینی در تأمین نیازها بسیار باال است، روند کاهش حجم مخزن آبخوانها فزونی یافته است. افزایش مصرف آب که با تغییر اقلیم، گرمایش جهانی و خشکسالیهای پیدرپی همراه شده، مسئله تأمین آب را بسیار پیچیدهتر نموده است. حوزه آبخیز میقان )دشت اراک(، دربرگیرنده تاالب میقان، یکی از مهمترین دشتهایی است که بخش قابلتوجهی از آب شرب شهر اراک و بسیاری از چاههای کشاورزی از آن تأمین میشود. برای بررسی بحران احتمالی آب شرب منطقه، افت سطح آب چاههای کشاورزی، خطر فرونشست زمین در سطح سفره براثر افت سطح ایستابی و پیشروی آب شور به سفرههای آب شیرین در حوضه موردمطالعه، در شبکه سنجش آبهای زیرزمینی، ارقام قرائتشده عمق سطح آب و ارتفاع مطلق سطح آب در 4۶ حلقه چاه مشاهدهای در دوره آماری 1384-13۶4 و 1398-1384 جمعآوری شد. برای هر سال یک نقشه همپتانسیل )ایزوپیز( متوسط ترسیم و سپس با کسر مقادیر حداکثر و حداقل در هر چاه، مقدار افت در هر سال مشخص شد که از این دادهها برای ترسیم نقشههای همافت سالیانه استفاده شد. با توجه به تجزیهوتحلیل دادههای بارندگی و ارتفاع مطلق سطح آب زیرزمینی دشت اراک، نتایج نشان میدهد که عواملی مانند کاهش منابع آب سطحی )خشکسالی( و بهرهبرداری شدید و غیراصولی از منابع آب زیرزمینی تأثیر بیشتری نسبت به تغییرات میزان بارندگی بر نوسانات سطح ایستابی داشته است. همچنین مقایسه دو دوره آماری نشان میدهد که در دوره دوم، طبقات افت بهطور چشمگیری افزایش یافته، بهنحویکه در غرب، جنوب غرب، شمال و شمال شرق حوضه شاهد افزایش افت سطح ایستابی آب زیرزمینی تا 70 متر هستیم