از دیدگاه استاد مطهری تمدن سابق اسلامی یکی از درخشان ترین تمدن های تاریخ بشری است که در طی آن مسلمانان با الهام از تعالیم اسلامی درعلوم، صنایع، فلسفه، هنر، اخلاق و نظام اجتماعی برهمه جهانیان برتری یافتند ودیگران نیازمند آن ها در این زمینه ها بودند. نحوه زندگی اجتماعی، فطرت انسانی، تصحیح فرهنگی واز سوی دیگر عواملی نظیر نیروی انسانی، نقش تکلم وحروف الفبا، قدرت خلاقیت، زندگی اجتماعی، توانایی ادراک کلیات واستنتاج قوانین، ایده وایمان، جنبه های انسانی اخلاقی وروح تمدن، جایگاه پیامبران ونوابغ، تأکیداسلام برعلم آموزی وعملی کردن علوم مختلف رامی توان به عنوان مقومات ومقدمات تمدن سازی ازمنظرشهیدمطهری (ره) درنظرگرفت. به نظر ایشان تمدن برآیندی از جامعه مسلمانان است نه تک گروه هایی از آنان و از جهت دیگر ماهیتی مشکّک و با مراتب مختلف دارد. با توجه به این مسائل و همچنین رویارویی و تعامل تمدن اسلامی با تمدن غرب از منظر استاد شهید، نگارندگان این مقاله امیدوارند با توجه به این مؤلفه ها بتوان با تطبیق و در نظر گرفتن مقتضیات زمان و مکان و از سوی دیگر با شناخت مبانی و نحوه ورود و مدیریت این مؤلفه ها در تمدن نوین اسلامی به ارائه زمینه های لازم جهت شکل گیری این تمدن و نحوه تعامل فکری- فرهنگی آن با تمدن جدید غرب بپردازند.
