منیره محمودی

سابقه و هدف: اگرچه پیشرفت‌های اخیر در درمان سرطان باعث افزایش بقای بیماران و بهبود کیفیت زندگی شده است، قرار گرفتن در معرض داروهای شیمی درمانی منجر به مشکلات باروری قابل توجهی در کودکان سرطانی می‌شود. اتوپوزاید یک داروی شیمی درمانی است که به طور گسترده در درمان انواع سرطان استفاده می‌شود؛ اما با ‌این‌حال سلول های سالم، به ویژه سلول‌های زایای مردانه را که در حال تکثیر سریع و مداوم هستند از بین می برد و منجر به ناباروری می‌شود. در مطالعه حاضر به بررسی اثر آنتی‌اکسیدانتی پنتوکسی‌فیلین بر اختلال ناشی از اتوپوزاید بر پارامتر‌های اسپرمی موش‌های نر بالغ نژاد NMRI پرداخته شد. مواد و روش‌ها: 24 سر موش نر بالغ نژاد Naval Medical Research Institute (NMRI) با میانگین وزنی 2±35 گرم (n=6) به طور تصادفی به چهار گروه کنترل، اتوپوزاید (mg/kg1)، پنتوکسی‌فیلین (mg/kg100) و اتوپوزاید + پنتوکسی‌فیلین تقسیم‌بندی و روزانه به‌مدت 35 روز بصورت تزریق داخل صفاقی تیمار شدند. در پایان دوره تیمار، موش‌ها با محلول ترکیبی کتامین زایلازین، بی‌هوش و ناحیه دمی اپیدیدیم چپ به پلیت 3 سانتی‌متری حاوی محیط کشت (HamsF10) در انکوباتور 37 درجه سانتیگراد منتقل شد تا جهت بررسی پارامترهای اسپرمی شامل تعداد، تحرک، مورفولوژی، قابلیت حیات و طول دم اسپرم مورد استفاده قرار گیرد. دناتوره‌شدن DNA اسپرم با استفاده از رنگ‌آمیزی آکریدین‌اورنژ و همچنین میزان بلوغ هسته اسپرم به روش رنگ‌آمیزی آنیلین‌بلو سنجش شد. بیضه چپ خارج و جهت محاسبه تولید روزانه اسپرم (DSP) Daily sperm production استفاده شد. همچنین بعد از خون‌گیری از قلب و آماده‌سازی سرم، میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدانتی تام (TAC) Total antioxidant capacity و سطح مالون‌دی‌آلدئید (MDA) Malondialdehyde سنجیده شد. دادهها با نرم‌افزار SPSS، روش آنالیز واریانس یک طرفه (One-Way ANOVA) و تست Tukey مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت و تفاوت میانگینها در سطح 05/0>p معنیدار در نظر گرفته شد. یافته‌ها: کاهش معنی‌داری در میانگین درصد اسپرم‌های پیش‌رونده و افزایش معنی‌داری در میانگین درصد اسپرم‌های درجا و ساکن در گروه اتوپوزاید نسبت به گروه کنترل مشاهده شد (001/0p<). همچنین کاهش معنی‌داری در میانگین تعداد، قابلیت حیات، تولید روزانه، طول دم و مورفولوژی طبیعی اسپرم در گروه اتوپوزاید نسبت به گروه کنترل مشاهده شد (001/0>p). ظرفیت آنتی‌اکسیدانتی تام نیز در گروه اتوپوزاید در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی‌داری یافت (001/0>p). در حالی که سطح مالون‌دی‌آلدئید سرم در گروه اتوپوزاید در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی‌داری نشان داد (001/0>p). تفاوت معنی‌داری در میانگین درصد آسیب DNA اسپرم و همچنین بلوغ هسته اسپرم در گروه اتوپوزاید نسبت به گروه کنترل مشاهده نشد (05/0<p). تیمار همزمان پنتوکسی‌فیلین با اتوپوزاید پارامترهای فوق الذکر را در مقایسه با گروه اتوپوزاید بطور معنی داری بهبود بخشید. استنتاج: نتایج حاضر در گروه تیمار با اتوپوزاید نشان‌دهنده، کاهش معنی‌داری در پارامترهای اسپرم و ظرفیت آنتی‌اکسیدانتی تام و همچنین افزایش‌ معنی‌داری در سطح مالون‌دی‌آلدئید بود. به نظر می‌رسد که سمیت القاء شده توسط اتوپوزاید از طریق ایجاد آپوپتوز، القاء استرس‌اکسیداتیو و پراکسیداسیون لیپیدی، اصلی‌ترین عامل ایجادکننده‌ی ‌آسیب‌های وارد شده باشد، که با توجه به نتایج حاصل، پنتوکسی‌فیلین احتمالا با پتانسیل آنتی‌اکسیدانتی و کاهش استرس‌اکسیداتیو، اثر سوء اتوپوزاید را بر پارامترهای اسپرمی و استرس اکسیدتیو کاهش داده است.