هدف: هدف از این مطالعه بررسی اثر برهم کنش تلقیح باکتریایی و تیمار آهن )نانو و کلات آهن( بر خصوصیات فیزیولوژیکی یونجه می باشد. 20 ،10 ،5 ، سویه استاندارد، غلظت های مختلف آهن )کلات آهن، 0 Rhizobium meliloti مواد و روش ها: در این مطالعه اثرات تلقیح و 25 میکرومولار نانو ذرات اکسیدآهن( و اثر متقابل تلقیح باکتریایی و تیمار آهن به مدت 45 روز بر گیاه یونجه در قالب آزمایشات فاکتوریل در یک طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مطالعه شده است. صفات مورد ارزیابی شامل شاخص های رشد، مقدار رنگیز ه های و مقدار )DPPH( فتوسنتزی، پروتئین، پرولین، فعالیت آنتی اکسیدانت ها، درصد فعالیت بازدارندگی رادیکال دی فنیل پیکریل هیدرازیل عناصر بودند. نتایج: تلقیح ریزوبیومی به تنهایی اثرات سودمندی بر رشد یونجه نشان داد و باعث افزایش پارامترهای رشد، رنگیزه ها، میزان پروتئین و جذب پتاسیم و فسفر شد اما بر مقدار پرولین و آنتی اکسیدانت ها اثری نداشت. تیمار آهن بر پارامترهای رشد، رنگیزه ها، میزان پروتئین و جذب عناصر اثر مثبت داشت. بیشترین شاخص های رشد در غلظت 25 میکرومولار نانوآهن مشاهده شد. بیشترین مقدار پرولین و فعالیت 0 نانوآهن( سنجش شد. از این رو این غلظت برای گیاه یونجه تنش محسوب می شود. اثرات منفی ناشی از μM( آنتی اکسیدانتی در شاهد تیمار 0 میکرومولار نانوآهن بر گیاه یونجه تلقیح یافته با ریزوبیوم ملیلوتی کاهش یافت. در واقع ریزوبیوم با کاهش شرایط تنش باعث افزایش مقاومت گیاهان تلقیح یافته می شود. نتیجه گیری: هم زیستی ریزوبیوم-یونجه همراه با نانوکود آهن علاوه بر افزایش رشد گیاه می تواند باعث افزایش مقاومت گیاه نسبت به تنش ها شود. بیشترین مقدار پارامترهای رشد، رنگیزه ها و پروتئین در گیاهان تلقیح یافته با ریزوبیوم ملیلوتی و 10 میکرومولار نانوآهن اندازه گیری شد.
