مقالات شمس یکی از معتبرترین متون منثور عرفانی است که بسیاری از سخنان نویسنده در آن حاصل در هم آمیختگی و تلاقی امور مختلف در سطوح عینی و ذهنی بوده است. در این متن همچون بسیاری از متون عرفانی دیگر نظام دلالت گشوده است و این امر توان کشف و خلق افق ها و تجربه های تازه را در زبان به وجود می آورد. شمس نیز در بسیاری از موارد دیدگاه های سنتی مببنی بر امور و سطوح معهود را در هم شکسته و با دیدگاهی متفاوت و چینشی متمایز کارکردهای مجازی زبان را به خدمت گرفته و معناهای متفاوت تازه ای را خلق کرده است. پس از تحقیق صورت گرفته مشاهده شد که نویسنده در نقش سوژه برای دستیابی به سطحی جدید گاه در ابتدا چارچوب باور و یا اعتقاد مرسوم را شکسته است و سپس با پیوندی که میان سطوح انتزاع جدید برقرار کرده از مسیر پیشین منحرف شده و با فرایندی انحرافی به خوانشی مخالف، سطح تازه ای از معنا را خلق کرده است.
