1403/10/06
مجید منصوری

مجید منصوری

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید: 0000-0003-1025-7013
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبان های خارجی
نشانی: دانشگاه اراک- گروه زبان و ادبیات فارسی
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
گزارش کهن‌ترین دست‌نویسِ مرزبان‌نامه
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها
مرزبان‌نامه؛ اسپهبد مرزبان بن رستم؛ سعدالدین وراوینی؛ تصحیح متن؛ نسخه خطی
سال 1402
مجله جستارهای نوین ادبی
شناسه DOI
پژوهشگران سعید پورعظیمی ، مجید منصوری

چکیده

تحریر سعدالدین وراوینی از مرزبان‌نامۀ طبریِ اسپهبد مرزبان بن رستم از امهات متون متکلّف در میراث نثر فارسی است که اگرچه در بیش از یک قرن اخیر سه تصحیح از آن منتشر شده؛ هنوز تصحیحی منقّح از آن در دست نداریم. با دستیاب شدن نسخۀ کهن و سخت ارزشمندِ مورَخ روز پنج‌شنبه، دهم رمضان 698 هجری که با شمارۀ 216 در کتابخانۀ موزۀ باستان‌شناسی استانبول نگهداری می‌شود گشتگی‌ها (= تصحیفات) و افتادگی‌ها و افزوده‌ها و فقرات مبهم و بدخوانی‌ها و دگرگونی‌های گسترده در نسخه‌های دیگر که به هر سه چاپ راه یافته عیان می‌شود و ضرورت تصحیحی دیگر از متن را پیش می‌کشد. کاتب این نسخه مرتضی بن ابی‌طاهر بن احمد کاشی است که آن را در ناحیۀ شرقی بغداد که در آن عصر مرکز نگارگری و کتاب‌آرایی بوده به خط نسخ جلی در 215 برگِ 17 سطری استنساخ کرده است. خوانایی و وجه هنری خط و دقت در شکل نگارش حروف و کلمات چنان برای کاتب اهمیت داشته که از نقطه‌گذاری کامل پرهیز کرده و کمتر کلمه‌ای در سراسر متن می‌یابیم که آن را همواره به یک صورت کتابت کرده باشد. این نسخه علاوه بر اهمیتش در تصحیح متن مرزبان‌نامه __که شماری از آنها نمونه‌وار در انتهای مقاله آمده__ دارای سه نگاره به شیوۀ بغدادی است که تحت تأثیر هنر بودایی و شرق دور کشیده شده‌اند و از این منظر، مرزبان‌نامه جزو اندک‌شمار متون شناخته‌شدۀ فارسی مصوّری است که از اواخر قرن هفتم بر جای مانده است.