قلب انسان معرف بعد معنوی و فرابدنی اوست که حالاتی بر آن عارض می شود. این حالات بر شیوه زیست او و اخلاقی که از خود بروز می دهد تأثیرگذار است. از جمله این حالات سلامت قلب و نسبت آن با مرض قلب است. در این پژوهش به روش توصیفی به بیان روایاتی از امام علی7 پرداختیم که در آن به شاخصه های «قلب سلیم» و «قلب مریض» می پردازند و در این رهگذر دریافتیم که از منظر امیر مؤمنان7 شاخصه های قلب سلیم که به انسان روزی داده می شود، طهارت از شبهات، اطاعت از هادی، اجتناب از هلاک کننده و به پستی کشاننده آدمی، دستیابی به بصیرت، دوری از تعدّی و جلب محبت است. اما در مقابل، قلب، دچار مرض هایی می شود که هر کدام از این امراض به صورت رفتاری ناپسند در انسان بروز می یابد. برخی از این مرض های قلبی عبارتند از «ضِغن»، «حِقد»، «دَغل»، «غَش»، «غِل»، «حَجد»، «کِبر»، «حرص»، «سوء خلق»، «بُخل»، «حسد»، «مَراء» و «خصومت». آنچه در تربیت و تأدیب انسان اهمیت دارد آراستن قلب و زدودن آن از این امراض است تا بتوان در مقابل به قلب سلیم دست یافت و این امر از طریق مطالعه قلب سلیم و امراض قلبی حاصل می گردد.
