هدف: کارآفرینی اجتماعی برای ایجاد تغییرات اجتماعی و برای پاسخ به تغییرات مداوم اجتماعی حیاتی است. توجه به این مفهوم در فضای کشور به‌ویژه نظام آموزش عالی ضرورت دارد، چراکه گذر از اقتصاد ملی به اقتصاد جهانی، دانشگاه‌ها را نیز تحت تأثیر قرار داده است و این روند رو به رشد و توسعه جهانی و ضرورت هماهنگی با این رشد، بیش از گذشته جایگاه کارآفرینی را در دانشگاه‌ها ارتقاء داده است. مسئله اساسی در خصوص کارآفرینی دانشگاه‌ها این است که اعضای دانشگاه در چه بستر و محیطی می‌توانند اقدام به فعالیت‌های کارآفرینانه نمایند؛ بنابراین داشتن الگوی جامعی جهت تقویت کارآفرینی اجتماعی در نظام آموزش عالی که همه ابعاد آن را دربرگرفته و راهکارهای متناسبی جهت اجرا ارائه دهد، می‌تواند راهگشا باشد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعه‌ای و از نظر ماهیت داده‌ها، کیفی است. برای انجام این پژوهش از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. به‌منظور نهایی کردن عوامل شکل‌دهنده کارآفرینی اجتماعی نظام آموزش عالی و رتبه‌بندی و بررسی ارتباط مفهومی بین عوامل از مصاحبه با خبرگان با هدایت کلیات و به‌صورت نیمه ساختاریافته استفاده شد. مشارکت‌کنندگان در این تحقیق، اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های اراک، قم و تهران هستند که نمونه‌برداری به‌صورت نظری انجام شد و با دستیابی به معیار کفایت نظری داده‌ها در مجموع با 13 نفر از اعضای هیئت‌علمی مصاحبه گردید. یافته‌ها: عوامل تشکیل‌دهنده کارآفرینی اجتماعی در 9 بُعد شناسایی شد و در 5 سطح طبقه‌بندی و نحوه ارتباط آن‌ها تعیین گردید. همچنین با استفاده از تحلیل MICMAC نوع متغیر‌ها خوشه‌بندی شد. بر این اساس کاهش رشد اقتصادی و معضلات اجتماعی در خوشه محرک، عوامل روابط اجتماعی، ارزش سازی اجتماعی، نوآوری برای عموم، دانشگاه کارآفرین، تحریک رشد از طریق کارآفرینی و دگرگونی‌هایی در ساختار دانشگاه در خوشه پیوندی و عامل رشد اقتصادی و اجتماعی در خوشه وابسته قرار گرفتند. نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه تحقق کارآفرینی اجتماعی می‌تواند به سرعت دادن روند پیشرفت کمک کند، پیشنهاد می‌گردد فرهنگ کارآفرینی اجتماعی در نظام آموزش عالی بین دانشگاهیان نهادینه شده، بر مسئولیت اجتماعی دانشگاهیان تأکید شود، با حاکمیت مناسب، حمایت‌های قانونی، قوانین و مقررات و آئین‌نامه‌های تسهیل‌گر، زمینه کارآفرینی اجتماعی در دانشگاه‌ها فراهم گردد، سیاست‌های مالیاتی و تسهیلات جهت حمایت از کارآفرینان دانشگاهی متناسب‌سازی شود، ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه تقویت گردد و آینده‌نگری در تدوین سیاست‌های آموزش عالی با نگاه کارآفرینی و توسعه زیست‌بوم کارآفرینی دانشگاهی لحاظ شود.
