امیر انصاری

فاضلابها به دلیل وجود آلایندههای مختلف و تخلیه غیراصولی، سبب بروز مشکلات عدیده ای برای محیط زیست شده است .این موضوع باعث شد احداث تصفیه خانه های فاضلاب و نظارت بر کارکرد آنها، به منظور حفاظت از منابع آبوخاک از ضروریترین اقدامات بشمار آید .جهت بررسی کارکرد تصفیه خانه فاضلاب شهری اراک و ارزیابی اثرات آن بر تالاب میقان، مجموعاً 144 نمونه از هشت ایستگاه در تصفیه خانه و تالاب در فصلهای پاییز و زمستان 1399 و بهار 1400 به صورت دو بار در ماه نمونه برداری شد و پارامترهای TSS ,PO43-,BOD COD ,Pb ,Cr,Ni سنجش و با استاندارد سازمان محیط زیست مطابقت گردید .همچنین از آب تالاب و از هفت چاه آب کشاورزی اطراف محل تخلیه پساب به تالاب پارامترهای -COD ,BOD ,PH ,EC ,TH ,DO ,NO3 ,PO43 و فکال کلی فرم به منظور تعیین شاخص کیفیت آب IRWQI سنجش و سپس نتایج توسط نرمافزار SPSS و آزمون آماری ANOVA تحلیل آماری شد .نتایج نشان داد راندمان حذف پارامترهای Pb ,Cr ,Ni, TSS ,PO43- ,COD,BOD در ایستگاههای تصفیهخانه به ترتیب برابر 9/73 ،6/76 ،3/33 ،1/73 ،9/59 ،9/42 ،6/50 بوده و نتایج آزمون ANOVA نشان داد عملکرد تصفیه خانه تحت تأثیر فصول نمیباشد. با مقایسه میانگین نتایج با استانداردهای تخلیه به آب های سطحی سازمان محیط زیست مشخص شد همه پارامترها به جز PO43- در حد استاندارد بوده است . همچنین نتایج آزمون رگرسیون بین نمونه ورودی تصفیهخانه و نمونه های تالاب برای پارامترهای COD, BOD, Pb همبستگی وجود داشت و بین نمونههای ورودی تصفیهخانه و چاههای آب کشاورزی همبستگی مشاهده نشد. در بررسی تغییر کیفیت آب تالاب با محاسبه شاخص IRWQI، کیفیت آب تالاب در کل بسیار بد توصیف گردیده ولی در محل تخلیه پساب به علت ورود پساب و کاهش ECوTH کیفیت از دو ایستگاه دیگر بهتر گزارش شد. در مورد محاسبه شاخص IRWQI برای آب چاههای کشاورزی کیفیت آب چاههای نزدیک محل تخلیه پساب پایینتر از چاههای دیگر بود که میتوان به نفوذ آب شور تالاب در محل تخلیه پساب به چاههای آب نسبت داد. بر اساس نتایج حاصله اگرچه تصفیه خانه فاضلاب اراک در کاهش آلایندهها موثر بوده ولی تأثیراتی که در کاهش کیفیت آب تالاب و آب چاههای کشاورزی داشته است قابل توجه است و سبب ایجاد دو اکوسیستم متفاوت در شمال و جنوب تالاب و شور شدن آبهای زیرزمینی شده است.