امیر انصاری

وضعیت پستانداران جهان بدلیل تخریب زیستگاه و شکار بی رویه نگران کننده است. مراکز تکثیر در اسارت حیات وحش نمونه ای بعنوان آخرین راهکار برای حفظ گونه ها در خارج از زیستگاه های اصلی و مناطق حفاظت شده می-باشد. حوضه آبخیز پردیس دانشگاه اراک با مساحتی برابر 65/624 هکتار واقع در دامنه جنوب غربی کوه مودر، در شمال غربی، مجاور شهر اراک و شمال منطقه کرهرود قرار دارد. این مطالعه با استفاده از روش ترانسکت خطی و روش ترانسکت نقطه ای با نصب دوربین تله ای، دوربین عکاسی، دوربین چشمی و دستگاه GPS اطلاعات مربوط به تنوع زیستی منطقه جمع آوری شد. برای ارزیابی زیستگاه بز وحشی، گوسفند وحشی و آهو از متغیرهای زیستگاهی شامل: ارتفاع، شیب، جهت، اقلیم(بارندگی و دما)، فاصله از کاربری های انسان ساخت، کاربری اراضی، فاصله از جاده-ها، فاصله از منابع آب (چشمه و آبراهه)، شاخص پوشش گیاهی (NDVI) استفاده شد. و از مدلساز HBM و زیر مدلMCE در نرم افزار IDRISI TerrSet 18.31 انجام شد. متغییرها با روش AHP وزن دهی شدند. ظرفیت برد تغذیه ای زیستگاه برای دوره بحرانی 90 روزه با استفاده از رابطه هارلو تعیین گردید. نتایج نشان می دهد تاریخ تنوع زیستی منطقه قدمت بیش از 65 میلیون سال دارد. هم اکنون تعداد 55 گونه گیاهی مرتعی غالب و 50 گونه جانوری شامل: 34 گونه پرنده، 10 گونه پستاندار و 6 گونه خزنده و دوزیست در منطقه زیست می کند. بالابان و لاله واژگون در معرض تهدید(EN) و لاک پشت مهمیزدار غربی و آگامای سر وزغی ایرانی در وضعیت آسیب پذیر (VU) می باشند. ارزیابی زیستگاه نشان می دهد به ترتیب بیشترین زیستگاه مطلوب متعلق به گوسفند وحشی با مساحت 261 هکتار معادل 78/41 درصد، آهوی ایرانی با مساحت 84/231 هکتار معادل 11/37 درصد و بز وحشی با مساحت 62/147 هکتار معادل 63/23 درصد می باشد. بیشترین ظرفیت برد تغذیه ای منطقه به ترتیب متعلق به آهوی ایرانی معادل 14 واحد ، بز وحشی معادل 74/6 واحد و گوسفند وحشی معادل 9/5 واحد است. در مجموع ظرفیت برد تغذیه ای برای هر سه گونه معادل 64/26 واحد می باشد. بهای گونه های تکثیر در اسارت مجموعا برابر 2664 میلیون ریال و بهای فروش پروانه شکار در سال مجموعا برابر 106 میلیون ریال به اضافه 70625 دلار ارزش اقتصادی زیست محیطی دارد. رویکرد حفاظتی برای گونه گوسفند وحشی برنامه معرفی مجدد (Reintroductio) و برای گونه های