این گفتار به توصیف و تحلیل آرا و اندیشههای شهریار درباره شعر و شاعری در دیوان، مصاحبهها و مقدمۀ آثار وی میپردازد. فرضیۀ پژوهش پیش رو این است که آگاهی و شناخت نظریۀ شعری شهریار در فهم و تفسیر شعر وی و نیز در تببین اندیشههای انتقادی او درباره شعر فارسی و گویندگان گذشته و حال تأثیر دارد. پرسش هاییکه در جستار حاضر مطر می شود عبارت است از: 4 تعریف شعر از دید شهریار چیست؛ 2 عناصر ساختاری شعر از دیدگاه شهریار کدام است و کدام یک از این عناصر از نظر وی اهمیت بیشتری دارد؛ 9 شهریار از میان سخنوران گذشته و حال چه شاعرانی را برگزیده است و ملاک و معیار انتخاب و نقد وی چه بوده است. برای پاسخ به این پرسش ها اشعار، مقدمۀ دیوان، مصاحبه ها و خاطرات شهریار به شیوه استقرایی بررسی شد و اطلاعات به دست آمده به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجۀ تحقیق بیانگر آن است که شهریار دو برداشت و بیان ادبی و علمی از شعر دارد و شعر را به صورت ذوقی و هنری و نیز به شکل علمی تعریف و توصیف کرده است. وی برای شعر شش عنصر ساختاری در نظر گرفته، به هر یک از عناصر شعری ارزش و وزن خاصی داده است و در داوری انتقادی خود درباره شاعران گذشته و معاصر خویش به این ملاک و معیارها پای بند مانده است.
