چکیده شکل گیری حکومت صفویه در قلمرو جغرافیایی ایران تاثیر قابل توجهی بر شرایط کلی منطقه داشت. علاوه بر ساختار سیاسی مستقل و یکپارچه در ایران، رویکرد مذهبی آن ها نیزشرایط متفاوتی را در مناسبات منطقه ای پدیدار ساخت. دراین میان تلاقی قلمرو جغرافیایی صفویان در مرزهای غربی با عثمانی ها ، در کنار ناهمگونی ادبیات مذهبی بین طرفین شرایطی را رقم زد تا مناسبات آغازین دو طرف و تداوم آن بر مبانی پر تنش و آمیخته با خصومت دنبال شود. حداقل در نیمی از دوران حکومت طولانی مدت صفویان رفتارهای خصمانه بر مناسبات دو طرف سایه افکنده بود. گو این که درمواقعی نیز تلاش های دوستانه ای برای گریز از چالش های نظامی صورت می گرفت اما به نظر می رسد درکلیت دوران صفویه رویکرد دوستانه ی مبتنی بر صداقت بین طرفین شکل نگرفت. این نوشتار درنظر دارد ابعاد دینی و مذهبی حاکم بر سیر مناسباتی دو طرف را با اتکا بر روش توصیفی – تحلیلی درمعرض بررسی قرار دهد. مبتنی بر این رویکرد سوال عمده پژوهش این گونه سامان می پذیرد که نگرش های دینی و مذهبی در عرصه مناسباتی دو طرف چه جایگاهی داشت؟ نتیجه بررسی ها نشان می دهد تمایلات توسعه طلبانه جغرافیایی دربروز درگیری های بین طرفین جایگاه اصلی را داشت. اما به دلیل لزوم بهره گیری عثمانی ها از ظرفیت های دینی جهت رویارویی با صفویان، بخش عمده سازوکار ظاهری برخوردها تحت تاثیر ادبیات خود حق انگاری دینی عثمانی ها قرار داشت و صفویان نیز برای مقابله به مثل با رویکردهای دینی عثمانی ها بر اساس شرایط رویکردهای مذهبی خود را درعرصه مناسباتی اولویت می بخشیدند.
