تورج سپهوند

مقدمه: اختلال وسواس موکنی (TTM)، با پریشانی روانی قابل توجه، آسیب اجتماعی و نرخ شیوعی بالاتر از تصور همراه است. در زمینه سبب شناسی این اختلال علاوه بر عوامل شناختی و رفتاری، توجه به عنوان عامل فراشناختی می‌تواند مهم باشد. از این رو در پژوهش حاضر، اثربخشی یک مداخله روانشناختی هشت جلسه‌ایی- تکنیک آموزش توجه- بر فراشناخت‌های دختران نوجوان دارای وسواس موکَنی بررسی شد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. تعداد 20 نفر از دختران سنین 15 تا 18 سال مبتلا به وسواس کندن مو (با توجه به معیارهای تشخیصی DSM5-R و نمره بالاتر از حد برش در پرسشنامه وسواس کندن مو) مراجعه‌کننده به کلینیک‌های روانشناسی شهر اراک در سال 1402 با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی به گروه‌های آزمایش و کنترل واگذار شدند. این افراد پیش‌آزمون پرسشنامه وسواس کندن مو (کیتن و همکاران، 1995) و باورهای فراشناختی (کارترایت- هاتون و ولز، 1997) را تکمیل نمودند. گروه آزمایش 8 جلسه آموزش توجه دریافت کرد و گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماند. در نهایت، پس‌آزمون نیز اجرا و داده‌های حاصل با استفاده از تحلیل کواریانس تک متغیره در سطح 05/0>P مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: دو گروه آزمایش و کنترل که همگی دختر، مجرد، در بازه سنی 15 تا 18 سال و مبتلا به وسواس کندن مو بودند، از لحاظ میانگین سنی و وسواس کندن مو تفاوت آماری معناداری نداشتند. میانگین و انحراف استاندارد باورهای فراشناختی در گروه آزمایش در مرحله پس‌آزمون تغییر قابل ملاحظه داشته اما درگروه کنترل تغییرات چندانی نداشت. نتایج تحلیل کواریانس تک‌متغیره نیز نشان داد که تکنیک آموزش توجه بر فراشناخت‌های دختران نوجوان دارای وسواس کندن مو در سطح 05/0>P تأثیر معناداری داشت. نتیجه‌گیری: از آنجا که تکنیک آموزش توجه بر باورهای مثبت درباره نگرانی، باورهای منفی درباره درباره کنترل‌ناپذیری و خطر، باورهایی درباره نبود اطمینان شناختی، خودآگاهی شناختی، و باورهای منفی درباره اندیشه خرافی، تنبیه و مسئولیت‌پذیری دختران نوجوان دارای وسواس کندن مو تأثیر داشت، این مطالعه بینش مفیدی در مورد نقش فرایندهای توجه در درمان اختلال وسواس کندن مو ارائه می‌دهد که مبنایی برای پژوهش‌های آتی فرآهم می‌کند.