سعید شرفی

فعالیت‌های انسانی در زمینه‌های کشاورزی، شهری، و صنعتی مقادیر قابل توجهی از مواد آلاینده را تولید و وارد هواسپهر می‌کنند. این تحقیق با بهره‌گیری از چهار سناریو (SSP1، SSP3،SSP4 وSSP5 ) که ترکیب‌های مختلفی از چالش‌های اقتصادی-اجتماعی بالا یا پایین برای سازگاری و کاهش تغییرات اقلیمی را شامل می‌شوند، انجام شده است. سناریو پنجم (SSP2) چاش‌های متوسطی از هر دو نوع را توصیف می‌کند و به‌منظور نمایش آینده‌ای است که روندهای توسعه در هیچ یک از ابعاد افراطی نیستند، بلکه مسیرهای متوسط را دنبال می‌کنند. برای هر یک از داستان‌های پایه SSPاهداف اضافی برای بازه زمانی طولانی‌مدت تا سال 2100 برای RCP1.9، RCP2.6، RCP3.4، RCP4.5 و RCP6 تعریف شده است. این تحقیق برای کشور ایران که در منطقه خاورمیانه و با سطح درآمد متوسط تا کم (ایران، عراق، اردن، سوریه، لبنان و یمن) قرار دارد، انجام شده است. هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر این سناریوها بر رشد جمعیت و تولید ناخالص ملی ایران بوده است. از دیدگاه روش‌شناسی، این پژوهش از داده‌های موجود و مدل‌سازی اقتصادی برای تحلیل پیش‌بینی‌های مختلف از جمله رشد جمعیت و تولید ناخالص ملی در آینده استفاده نموده است. در تحقیق حاضر، ایران به‌عنوان کشوری با بیشترین میزان انتشار کربن‌دی‌اکسید در مقایسه با کشورهای خاورمیانه فقیر شناخته شده است. انتشار کربن در این کشور از سال 2004 به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته و از سال 2015 به بعد به بیش از 600000 کیلوتن رسیده است. هم‌چنین، ایران بیشترین میزان انتشار NO2 معادل با CO2 را دارد و از سال 2003 به‌طور معنی‌داری افزایش یافته است. در بخش‌های مختلف، ایران بیشترین میزان انتشار CO2 ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی را در ساختمان‌ها، برق، و صنعت دارد و روند افزایشی آن از سال 2007 قابل مشاهده است. در بخش مصرف سوخت‌های مایع، جامد و گاز نیز ایران روند افزایشی داشته و از سال 1987 به بعد دچار شکست‌های معنی‌داری شده است. از طرفی، در بخش حمل‌ونقل، تمام کشورهای مورد بررسی از شاخص جهانی بالاتری برخوردارند. این موضوع نشان‌دهنده نقض مقررات محیط‌زیست و رشد ناپایدار صنعت و حمل‌ونقل در ایران است. آینده انتشار گازهای NO2،CO2 و CH4 نیز در سناریوی RCP2.6 نشان‌دهنده کاهش‌های قابل توجهی است. به‌طورکلی، ایران در میزان انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای دچار کاهش‌های معنی‌داری خواهد شد، اما همچنان نیاز به اجرای سیاست‌های محیط‌زیستی و کنترل آلودگی هوا احساس می‌شود. هم‌چنین تحلیل افزایش غلظت گازها در سناریوهای RCP6 و SSP3 نشان می‌دهد که این افزایشات ناشی از فعالیت‌های انسانی و صنعتی است و تأثیرات منفی بر زیستگاه‌ها، کیفیت هوا و سلامت انسان‌ها را تشدید می‌کند. بر اساس نتایج SSP1می‌توان دید که در صورت افزایش تولید ناخالص ملی و جمعیت در چارچوبی پایدار، می‌توان به وضعیت بهتری از نظر زیستگاه‌ها و کیفیت هوا دست یافت.