نهاد بازپرسی بهعنوان یکی از ارکان اساسی در مرحله تحقیقات مقدماتی دادرسی کیفری، نقش مهمی در تضمین دادرسی منصفانه ایفا میکند. در حقوق ایران و فرانسه، این نهاد با تفاوتهایی در ساختار، اختیارات و محدودیتها روبهرو است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانهای، به تحلیل تطبیقی ظرفیتها و چالشهای نهاد بازپرسی در دو نظام حقوقی ایران و فرانسه پرداخته و تأثیر آن بر اصول دادرسی منصفانه را بررسی میکند. در نظام حقوقی ایران، علیرغم برخی اصلاحات در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، چالشهایی، ازقبیل وابستگی بازپرس به دادستان، غیرترافعیبودن تحقیقات، محدودیت دسترسی طرفین به پرونده و نبود سازوکارهای حمایتی مؤثر برای شهود و مطلعین بهطور مشهود وجود دارد. در مقابل، نظام حقوقی فرانسه با اتخاذ اصلاحات ساختاری مانند استقلال کامل بازپرس، تضمین مشارکت فعال متهم و شاکی در فرآیند تحقیقات، پیشبینی حق اعتراض به تصمیمات بازپرس و امکان تعدد بازپرس در پروندههای پیچیده، در تحقق اصول دادرسی منصفانه موفقتر عمل کرده است. درنهایت، این پژوهش بر لزوم بومیسازی نهاد بازپرسی در ایران باتوجه به ویژگیهای فرهنگی و حقوقی تأکید میکند و پیشنهاداتی مانند تقویت استقلال بازپرس، تضمین اصل ترافعی در مرحله تحقیقات و پیشبینی حضور وکیل برای شهود و مطلعین را ارائه میدهد.
