محمد حسین مرادی

پژوهش حاضر با هدف مطالعه پویش کل ژنوم (GWAS) بر اساس تجزیه و تحلیل غنی‌سازی مجموعه‌‌های ژنی برای شناسایی جایگاه‌‌های ژنی مؤثر بر صفات سازگاری با شرایط محیطی با استفاده از اطلاعات آرایه‌‌های ژنومی Ovine high-density 600K انجام شد. بدین منظور از اطلاعات ژنوتیپی 130 رأس گوسفندان بومی ایرانی شامل نژادهای کرمانی، سنجابی، لری بختیاری، قزل، قره‌گل، سیاه‌کبود، افشاری، شال و بلوچی استفاده گردید. ابتدا آنالیز پویش کل ژنومی برای صفات مورد مطالعه در برنامه PLINK (نسخه 9/1) انجام شد. سپس با استفاده از بسته نرم‌افزاری biomaRt2 برنامه R (نسخه 2/0/4) ژن‌های معنی‌داری که در داخل و یا 50 کیلوباز بالا و پایین دست نشانگرهای معنی‌دار قرار داشتند، شناسایی گردید. در نهایت تفسیر مجموعه ژنی با بسته نرم-افزاری goseq برنامه R (نسخه 2/0/4) با هدف شناسایی عملکرد بیولوژیکی ژن‌‌های نزدیک به مناطق انتخابی از طریق پایگاه‌‌های بیوانفورماتیکی مختلف انجام شد. نتایج آنالیز پویش ژنومی نشان داد که به ترتیب 2431، 2244 و 2145 نشانگر SNP با صفات سازگاری با شرایط محیطی گرمسیری-سردسیری، پراکنش در مناطق با ارتفاع بالا-پایین از سطح دریا و پوشش بدنی پشمی-پوستی در گوسفندان بومی ایران در ارتباط می‌باشند (P-value ≤ 0.05). با تجزیه و تحلیل غنی-سازی مجموعه‌های ژنی، مسیرهای زیستی و )ژن‌های کاندیدای) مربوط به پاسخ دفاعی به عفونت-های باکتریایی (DNAJB4، HSPA4L)، تنظیم پاسخ ایمنی به واسطه ایمونوگلوبولین‌ها (IL27A، LY96)، تنظیم فرآیند سیستم عضلانی، ساختار آناتومی و اتصال سلولی (BMP2، THBS1 و MYH10)، تنظیم اندازه ساختار آناتومی (FGF2، ACTR3) و رشد اپیدرم پوست و پشم (KR25، KR27) شناسایی شدند. در مجموع مسیرهای شناسایی شده در تحقیق حاضر عملکرد‌های مهمی را در ارتباط با سیستم ایمنی، رشد و توسعه عضلات اسکلتی، فرآیند استخوان‌سازی، اندازه بدن و توسعه پشم بر عهده داشتند که این نتایج می‌تواند دیدگاه جدیدی در رابطه با معماری ژنتیکی صفات سازگاری و رشد در برنامه‌های اصلاح‌نژادی گوسفند فراهم آورند.